-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Gavrilo Popović, trgovac iz Smedereva i član delegacije koja je išla na pregovore s Milošem, bio je svjedok Vučićeve svireposti. S uhapšenih pobunjenika poskidano je odijelo, pa su tako goli, bez obuće i odijela, vezani, u koloni sprovođeni po ciči zimi. Kusadak, Selevac, Krsna i druga sela koja su učestvovala u buni spaljena su i opljačkana. Čak i Obrenovićima naklonjeni Kunibert s neodobravanjem opisuje pirovanje kneževe vojske. Istaknutiji učesnici bune odmah su ubijani i njihove odsječene glave su naticane na šiljak kao opomena i prijetnja za sve koji bi se drznuli na sličan pokušaj. Đakov brat Milić, koji je na dan sukoba bio u požarevačkom kraju, uhvaćen je istog dana i pogubljen od Vučićevih ljudi. Četiri dana kasnije ubijen je i vođa bune, čija je odsječena glava poslata beogradskom veziru.
Iskustvo koje je stekao u ugušenju Đakove bune Vučiću je koristilo u bunama u kojima je aktivno učestvovao do 1844. godine. Sve vrijeme trajanja bune Vučić je raspolagao znatnim sumama novca iz državne kase. Da bi se spriječile dalje pljačke i ubistva u Požarevačkoj nahiji, Vučić je 6. februara 1825. godine vojsku iz Rudničke nahije poslao izvan varoši, dok je Milosavu Zdravkoviću Resavcu naredio da zadrži dvjesta momaka, a ostale da raspusti kućama. On sam u požarevačkom kraju ostao je do sredine februara, kada se vratio u Vučkovicu.
Đakova buna je izbila zbog teškog materijalnog položaja stanovništva u čitavoj Srbiji, opterećnog porezima, kulucima, crkvenim taksama i despotskim odnosom starješina prema njemu. Svjestan toga, knez Miloš je odmah poslije ugušenja bune poradio na smirivanju i otklanjanju uzroka pobune. Za nepunih mjesec dana izdao je dvije proklamacije, optužujući Đaka kao glavnog krivca, a od naroda je traženo izjašnjenje u pogledu poreskih obaveza i vladanja starješina. Proklamacije su čitane na knežinskim i nahijskim skupštinama. Zadatak starješina na tim skupštinama nije bio lak, jer je narodnom nezadovoljstvu trebalo dati „odisaj“, ali do određene granice, kako ne bi Miloševa uprava bila izložena javnoj kritici. Ipak, tako nešto se dogodilo.
Na skupštini knežine Gruže i Kragujevačke nahije u Vučkovici 13. i 14. marta 1825. godine knez Miloš je doživio neprijatnosti. To što je skupština održana u Vučkovici pokazuje njegovu zahvalnost i naklonost prema Vučiću u danima poslije ugušivanja bune. Prvog dana zasijedanja skupštine knežine Gruže pročitana je proklamacija. Gružanski kmetovi prihvatili su razrezanu visinu poreza, ali u kasnijem radu nekoliko njih javno je tražilo smanjenje taksi i drugih izdataka za sveštenike. Lično je knez Miloš morao da umiruje Skupštinu, navodeći da crkva nije pod njegovom nadležnošću, što je djelimično bilo tačno. Mada je odgovornost za neuspjeh skupštine u Gruži prebacio na bukače, izgleda da je taj zahtjev imao širu podršku u narodu. Zbog nemira na Skupšini Vučić je krajem marta držao zborove po gružanskim selima kako bi se ubuduće preduprijedili slični događaji.
Vučić je već od aprila 1825. nastavio uobičajene poslove u knežini i na Miloševim dobrima i iz njegovih izvještaja reklo bi se da se ništa nije promijenilo. Ali, predlog beogradskog vezira Abdurahmana knezovima Narodne kancelarije, u oktobru 1825. godine, da Vučića imenuje za člana srpske delegacije u Carigradu, kao i da je u Čarapićevoj buni, 1826. godine, njegova glava ucijenjena na 5.000 dukata, pokazatelji su porasta njegovog ugleda.
Šta je Vučiću omogućilo da se nametne krajem 1824. i početkom 1825. godine? To je prije svega vjernost knezu Milošu u najodsudnijim trenucima. Za izvršavanje kneževih naredaba Vučić je imao vjernu i poslušnu vojsku, sastavljenu od ljudi s kojima je bio takoreći svakodnevno, što mu je omogućilo da sprovede svoju akciju. Iako je na Miloševoj strani bilo vojnika i knezova iz drugih krajeva, Gružani su predstavljali udarnu snagu, tim prije što su okolni knezovi popustili pritisku naroda iz svojih knežina.
Gružani su od 1839. do 1844, godinama obilježenim nemirima i političkim trvenjima, bili vjerni Vučićevi pratioci. Malo je primjera tolikog uticaja jednog narodnog starješine, odnosno činovnika na kraj kojim je upravljao.
Samovolja kneza Miloša ogledala se ne samo u proganjanju i ubijanju svojih protivnika već i u suzbijanju uticaja svojih potčinjenih ukoliko bi se oni na bilo koji način istakli. Od 1825. Vučić nije bio jedan od knezova koji je samo izvršavao Miloševe svakodnevne zapovijesti već i narodni starješina s velikim zaslugama za svog gospodara. Obostrano podozrenje i Vučićeva samosvijest opteretili su njihove odnose, tim prije što Vučić nije bio u bliskim odnosima s Milošem onako kao što su bili knez Vasa Popović i Sima Paštrmac.
(NASTAVIĆE SE)