- Priredila: M. MILOSAVLjEVIĆ

U zimu 164. prije nove ere, Juda Čekić Makabi osvojio je Jude­ju i Jerusalim, kao i novosagrađenu tvrđavu Akra. Kad je vidio Hram, zarastao i opustio, Juda je zakukao. Zapalio je tamjan, osveštao svetilište nad svetilištima i 14. decembra po­novo ustanovio obred prinošenja žrtava. U razorenom gradu nije bilo dovoljno ulja za lampe u Hramu, ali svijeće su nekako saču­vane. Oslobođenje i ponovno osveštenje Hrama i dalje se slavi tokom jevrejskoj praznika Hanuka.
Čekić – Makaba na aramejskom borio se u Jordanu i poslao je svog brata Simona da spase Jevreje u Galileji. U Judinom odsustvu, Jevreji su bili poraženi. Makabi je uzvratio, osvojio. Njegova porodica je ispravno poznata kao hasmonejska dinastija, ali u ovoj knjizi se pojednostavljeno nazivaju Makabejcima. Makabejac je, uz kralja Artura i Karla Velikog, postao srednjovjekovni prototip hrišćan­skog viteštva. Karlo „Martel”, „Čekić”, koji je porazio Arape u Bitki kod Tura 732. godine; Ričard Lavlje Srce u 12. vijeku i Edvard Prvi (1272–1303) nazivali su sebe Makabejcem svoga doba. Kasnije, Rubens je naslikao Judu Makabejca; Hendl mu je posvetio oratorijum. Makabejci su naročito nadahnuli Izrael, gdje mnogi fudbalski timovi nose njihovo ime. Jevreji ih, kao junake Hanuke, tradicionalno doživljavaju kao borce za slobodu, protivnike genocidnih tirana, preteča Hitlera. Ali, neki predlažu i drugačiji pogled na Makabejce, nadahnuti današnjom borbom američke demokratije protiv džihadskog terorizma, smatrajući da se grčka civilizacija borila protiv vjerskih fanatika Makabejaca, koji su neka vrsta jevrejskih talibana. Jer, osvojiivši Hebron i Edom, a zatim uništio pagansko svetilište u Ašdodu prije nego što je zauzeo Akru u Jerusalimu. Ali seleukidski namje­snik je porazio Makabejce u Bet­Cakariji, južno od Vitlejema, a zatim je držao Jerusalim pod opsadom sve dok nije morao da se povuče kako bi ugušio pobunu u Antiohiji. Potom je dao pravo Jevrejima da žive „u skladu sa sopstvenim zakonima” i da slave Boga u svom Hramu. Četiri vijeka posle Nabukodonosora, jevrejska nezavisnost je obnovljena.
Ali Jevreji još nijesu bili bezbjedni. Seleukidi, su s njima ratovali surovo dvadeset godina. Nema potrebe podsjećati se svakog detalja i mnoštva seleukidskih pretendenata na vlast sličnih imena, ali treba reći da je bilo trenutaka kada su Makabejci bili na rubu uništenja. Ipak, ta beskrajno snalažljiva, darovita porodica uvijek je uspijevala da se oporavi i izvrati udarac.
Tvrđava Akra, podignuta iznad Hrama, i dalje je zadavala muke Jerusalimcima. Kad bi se oglasile trube a sveštenici započeli obred žrtvovanja, paganski plaćenici iz Akre i Jevreji otpadnici s vremena na vrijeme bi „iznenada iskočili”, kaže Josif Flavije, „i pobili one koji su krenuli gore u Hram”. Jerusalimci su pogubili prvosveštenika Menelaja, „uzrok svih zala”, i izabrali novog. Aliđanskim ratovima, oslabljeni ali i dalje snažni, odlučili su da slome Jevreje i da Seleukidi su se ponovo okupili. Njihov vojskovođa Nikanor povratio je Jerusalim. Pokazujući prema oltaru, Grk je izgovorio pretnju: „Ako se ne preda Juda i vojni tabor njegov u ruke moje sada, biće kad se vratim u miru, da ću zapaliti ovaj Hram”. Juda se, boreći se za sopstveni život, obratio Rimu, tom neprijatelju grčkih kraljevstava, a Rim je priznao jevrejski suverenitet. Godine 161, Čekić je porazio Nikanora, naredio da mu odsjeku glavu i ruke i da ih donesu u Jerusalim. Pokazao je te jezive trofeje u Hramu; ruka i jezik kojim je Nikanor prijetio Hramu iskasapljeni.
(NASTAVIĆE SE)