Vlada smatra da su razlozi iz kojih je MANS Ustavnom sudu podnio inicijativu za ocjenu ustavnosti i zakonitosti izmjena i dopuna člana 62, stav 6 osnovnog Zakona o energetici neosnovani. Taj član je izmijenjen polovinom 2017. godine, kada je dodat član kojim je predviđeno da metodologije za utvrđivanje regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena za korišćenje prenosnih i distributivnih sistema električne energije sadrže i način utvrđivanja podsticaja za privlačenje investicija u infrastrukturu koja služi za obavljanje djelatnosti prenosa i distribucije.
MANS je u inicijativi ukazao da su osporenom odredbom, suprotno Ustavu, povrijeđena prava potrošača i da se omogućava proizvoljno i arbitrarno određivanje stope povrata za investicije visokog rizika, kao i procjenjivanje šta se smatra investicijom visokog rizika.
– Nema elemenata i kriterijuma na osnovu kojih bi se odredila ta stopa povrata i na osnovu kojih bi se odredilo šta je investicija visokog rizika. Regulatorna agencija za energetiku (RAE) nema ovlašćenja da to utvrđuje. Energetskim kompanijama se omogućava da proizvoljno ulaze u investicije najvećeg rizika, dok se cio rizik i trošak takvog investiranja prebacuje na potrošače, koji treba da plaćaju samo opravdane investicije, a ne investicije visokog rizika – istakli su iz MANS-a.
Oni su ukazali i da se osporenim članom narušava princip jednakosti iz člana 17, stav 2 Ustava, kojim je propisano da se ista pravna i činjenična stanja normiraju na isti način, odnosno da se pod istim uslovima obezbijedi jednakost svih subjekata na koje se taj akt odnosi.
– Energetske kompanije se dovode u povlašćen položaj i omogućava im se da ne snose rizik od bilo kakve investicije, već sav rizik i teret poslovanja prenose na potrošače. S obzirom da je osporeni član suprotan Ustavu i da se njime povređuje načelo zaštite potrošača i princip jednakosti pred zakonom i omogućava prizvoljno i arbitrarno postupanje u korist energetskih kompanija, a na štetu potrošača, predlažemo da Ustavni sud donese odluku kojom će se utvrditi da osporeni član nije u skaldu sa Ustavom – piše u inicijativi MANS-a.
Vlada se na poslednjoj sjednici izjasnila o navodima iz te ustavne inicijative, navodeći da obezbjeđivanje povrata na sredstva na vrijednost investicija u toku i planiranih investicija i/ili utvrđivanje više stope povrata za investicije visokog rizika, utvrđeno članom 62 stav 6 Zakona o energetici, predstavlja osnovne podsticaje za investicije u energetski sektor, kako je propisano i članom 13 regulative EU o smjernicama za transevropsku energetsku infrastrukturu.
– Pomenutim članom utvrđena je obaveza regulatornih tijela da odobre odgovarajući podsticaj za projekte u slučaju kada operator sistema snosi veće rizike razvoja, izgradnje, rada ili održavanja projekta. Propisivanje mogućnosti utvrđivanja više stope povrata na investicije visokog rizika treba da omogući realizaciju projekata koji su značajni i opravdani za sigurno snabdijevanje potrošača, a koju operator ne bi mogao da sprovede bez ove vrste podsticaja – piše u mišljenju koje je potpisala ministarka ekonomije Dragice Sekulić.
Kako su naveli, cilj zakonskih rješenja je da se kroz podsticaje obezbijedi razvoj prenosnih i distributivnih kapaciteta i njihovo povezivanje sa drugim sistemima.
Ocjenu MANS-a da se kompanijama omogućava da proizvoljnim određivanjem investicije stavljaju na teret potrošača smatraju neosnovanim. I za ostale navode te nevladin organizacije su kazali da su neosnovani.
D.M.