Demokratska partija socijalista (DPS) i Socijaldemokrate (SD), vodeće stranke u koaliciji na vlasti, od 2016. godine do 2018. godine dobile su 16 puta više novca od donacija nego sve druge stranke zajedno, što ih stavlja u veoma povlašćen položaj na crnogorskoj političkoj sceni.

Prema podacima do kojih je došla Demokratska Crna Gora, za period od 2016. godine do 2018. godine, Demokratska partija socijalista prijavila je enormne prihode od donacija, koje tu stranku stavljaju u izuzetno povlašćen položaj u odnosu na druge učesnike u političkoj utakmici. Prihod od donacija DPS-a za pomenuti period iznosio je 1.239.000 eura.

Sve ostale partije u istom tom periodu imale su 150.000 eura, od čega je 70.000 eura imao SD, glavni koalicioni partner DPS-a u savezu na vlasti. To praktično znači da su DPS i SD imali 1.309.000 eura po ovom osnovu, a druge stranke 80.000 eura, ili 16 puta manje.

Primjera radi, za parlamentarne izbore u oktobru 2016. godine, političke partije sakupile su ukupno 737.387 eura od donacija za potrebe finansiranja kampanje. Od toga je čak 680.025 dobio DPS.

Nakon DPS-a, najviše priloga tada su dobile Socijaldemokrate Ivana Brajovića, koje su po tom osnovu raspolagale sa 34.297 eura. Demokratski front je sakupio 10.275 eura, Bošnjačka stranka 5.500, Socijaldemokratska partija 4.500 eura, a Demokratska Crna Gora 2.290 eura.

Po Zakonu o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja, fizičko lice može nekoj partiji da uplati najviše 2.000 eura, a pravno lice najviše 10.000 eura na godišnjem nivou.

Ukupne troškove za potrebe izborne kampanje stranke predstavljaju u izvještajima o porijeklu, visini i strukturi prikupljenih i utrošenih sredstava iz javnih i privatnih izvora, koje su dužni da podnesu Agenciji za sprečavanje korupcije (ASK) mjesec dana nakon glasanja.

Posebno ilustrativan primjer koji ukazuje na zloupotrebe u vezi sa donacijama DPS-u jeste afera iz 2010. godine, kada je 2.000 crnogorskih građana, navodno, doniralo 650.000 eura vladajućoj partiji, na čijem je čelu šef države Milo Đukanović. Nakon što je u „Danu“ objavljen spisak svih donatora, dio lica sa spiska negirao je uplatu novca Đukanovićevoj partiji.

I pored mogućnosti da brzo formiraju predmet za krivično djelo pranja novca, ispitaju uključene i utvrde potrebne činjenice, predstavnici tužilaštva to nisu učinili. Da stvar ide ka zastari pokazuje i to što apsolutna zastara nastupa deset godina od izvršenja krivičnog djela pranje novca. U tom roku bi i sud morao da donese pravosnažnu presudu, jer, u protivnom, počinilac neće odgovarati za krivično djelo. Nekadašnji vrhovni državni tužilac Ranka Čarapić saopštila je u januaru 2012. godine da je pokrenut pretkrivični postupak za provjeru spornih donacija DPS-u, ali od tada nije bilo konkretne tužilačke reakcije.

MANS je ranije objelodanio da, sudeći po zvaničnim podacima, u podgoričkom naselju Vrela ribnička žive veoma imućni simpatizeri DPS-a, koji tokom kampanje za poslednje parlamentarne izbore nisu štedjeli kako bi pomogli svoju partiju. Za svega nekoliko dana, mještani Vrela ribničkih su DPS-u uplatili najmanje 30.000 eura, pa su se pojavile ozbiljne sumnje u zloupotrebe i manipulacije jer se radi o jednom od najsiromašnijih naselja u Podgorici. Taj slučaj je kod tužilaštva, ali, prema dostupnim informacijama, pomaka i dalje nema.

M.V.

---

Traže zakonska ograničenja
Zbog navoda o brojnim manipulacijama kada je u pitanju finansiranje DPS-a, u okviru Odbora za izbornu reformu Demokratska Crna Gora je predložila ukidanje upotrebe gotovog novca, odnosno blagajne političkih subjekata. Kako su obrazložili, razlog uvođenja ovog rješenja je potpuna kontrola praćenja tokova novca kroz bankarske transfere, odnosno računsko plaćanje. Do sada je zabilježeno masovno podizanje gotovog novca sa računa partija, što je pravdano fiktivnim računima, najčešće putnim nalozima, računima za gorivo i slično.

Drugi predlog je ukidanje prihoda političkim subjektima koje ubiraju od raspolaganja imovinom, poslovnim aktivnostima i od legata.