Direktor Udruženja boraca ratova od 1990. godine Radan Nikolić ocijenio je u razgovoru za „Dan” da je nasilnička i krajnje neodgovorna crnogorska vlast koja, zahvaljujući glasovima slobodnih građana na proteklim parlamentarnim izborima, konačno odlazi, položaj boraca, ratnih vojnih invalida i porodica palih boraca iz devedesetih učinila nikada gorim i daleko najgorim u regionu.

Pozivajući se na podatke koje je svojevremeno objelodanio bivši predsjednik Crne Gore i savezni premijer Momir Bulatović, Nikolić kaže da je u ratovima 1991–1999. učestvovalo oko 50.000 boraca iz Crne Gore.

– Što se tiče primanja, borci se na razlikuju od ostalih građana. Izuzetak su primanja po osnovu Zakona o boračkoj i invalidskoj zaštiti, na koja pravo ima oko 240 ratnih vojnih invalida i 580 boraca – korisnika novčane naknade materijalnog obezbjeđenja. I to je sve. Napominjem da je mjesečni iznos lične invalidnine ratnog vojnog invalida sa 50 odsto invaliditeta oko 60 eura, a sa 20 odsto invaliditeta oko 30 eura. Mjesečni iznos naknade materijalnog obezbjeđenja je 124 eura, a uslov za korišćenje te nadoknade je da su borci materijalno neobezbijeđeni, što znači da nemaju prihode po osnovu: radnog odnosa, penzije, samostalne djelatnosti, staračke nadoknade poljoprivrednika. To nameće pitanja bez odgovora. Kako preživljavaju ti ljudi? Koliko njih je u međuvremenu umrlo u materijalnoj bijedi? Zašto su borci devedesetih zakinuti za borački dodatak, na koji su imali pravo dok je boračko-invalidska zaštita bila na saveznom nivou? Zašto se, od država koje su devedesetih bile zahvaćene ratnim požarom, jedino Crna Gora nije posebno bavila posttraumatskim stresnim sindromom kod ranih veterana – upitao je Nikolić.

Komentarišući politiku koja se vodi prema toj populaciji, Nikolić ističe da je, od radikalnog zaokreta u politici zvanične Crne Gore sredinom dvedesetih, vođena politika marginalizacije, kolektivnog unižavanja, žigosanja i diskriminacije boraca iz devedesetih, pa čak i onih poginulih kojih je preko trista.

– U skladu sa tim, politizovano crnogorsko Državno tužilaštvo je u potpunosti ignorisalo prijave Udruženja boraca ratova od 1990. godine Crne Gore (Udruženje) za ratne zločine počinjene nad pripadnicima JNA i VJ iz Crne Gore, a Vlada je išla čak dotle da vrši opstrukciju pronalaženja i dopremanja posmrtnih ostataka boraca koji su, kao žrtve ratnih zločina, jedno vrijeme vođeni kao nestala lica. Takav sramni odnos je proizvod političke trgovine i ortakluka zvanične Crne Gore sa onima protiv kojih smo se borili devedesetih. Jednom riječju, mi smo borci koje je izdala vlast vlastite države. Pri tome se situacija iz godine u godinu pogoršavala, da bi posebno eskalirala za vrijeme mandata Vlade Duška Markovića koja je u potpunosti ignorisala postojanje Udruženja koje, osim boraca i ratnih vojnih invalida, okuplja i porodice poginulih boraca. U nizu nepočinstava, u čemu su se posebno isticali ministar odbrane Predrag Bošković i ministar finansija Darko Radunović, Markovićeva vlada je na najgrublji način diskriminisala Udruženje ne odvajajući ni centa za njegove programe i projekte humanitarnog karaktera. Postojanje diskriminacije po tom osnovu sredinom 2006. zvanično je u svom mišljenju konstatovao zamjenik zaštitnika ljudskih prava i sloboda i Ministarstvu finansija dao preporuku da se otkloni diskriminacija i nađe model shodno kojem bi sve boračke organizacije sa istim statusom nevladinih organizacija bile izjednačene u ostvarivanju prava na ravnopravan pristup sredstvima kojima se finansira njihova djelatnost. Ministarstvo finansija je to prećutalo i nije postupilo po preporuci – upozorio je Radan Nikolić.

Govoreći o očekivanjima od nove vlasti, Nikolić kaže da „u susret izboru nove Vlade, rizikujući da zvučim kao pesimista i pristalica miješanja međunarodne zajednice u državne poslove Crne Gore, ističem da je za Udruženje prihvatljivije da međunarodna zajednica ima jedno vrijeme dominantan uticaj na upravljanje resorima bezbjednosti, odbrane i tužilaštva, nego da u njima ostanu ljudi koje kontroliše Demokratska partija socijalista”.

– Ovo iz razloga što je stanje u državi toliko loše da će biti veoma teško osloboditi zarobljene državne institucije i razbiti spregu odlazeće vlasti i organizovanog kriminala. Od nove vlasti očekujem da se drži Ustava i zakona, bude vrijedna i odgovorna, obezbijedi jednaka prava za sve narode, odnosno građane Crne Gore i posebno vodi računa o ranjivim kategorijama stanovništva. U tom slučaju, naš odnos prema novoj vlasti biće istinski partnerski, a naša posebna očekivanja od nje su: realizacija preporuka zaštitnika o kojima sam govorio u vezi uklanjanja diskriminacije Udruženja; veća i oganizovanija briga o socijalno ugroženim borcima, ratnim vojnim invalidima i porodicama palih boraca uz izradu njihovih socijalnih kartona; proširenje obima njihovih prava kroz zakonodavne aktivnosti koje će Udruženje inicirati – izjavio je Nikolić.

M.M.K.

---

Nepokolebljivo uz porodice
Nikolić je dodao da je rukovodstvo Udruženja, koje ima svoje organizacione jedinice u 14 opština, ponosno što je cijelo vrijeme i nepokolebljivo bilo uz porodice palih boraca i uz ugrožene borce.
– Porodice palih boraca ostvaruju svoja prava u skladu sa Zakonom o boračkoj i invalidskoj zaštiti. Nažalost, zbog protoka vremena i narušavanja zdravlja usled traume zbog pogibije svojih sinova, veliki dio roditelja palih boraca nije više u životu. S druge strane, zbog isteka zakonom propisanog vremena korišćenja prava po osnovu očeve pogibije, skoro svoj djeci palih boraca prestala su novčana davanja iz državnog budžeta. Nažlost, opet jedino u Crnoj Gori, ta djeca nijesu bila predmet posebne brige države prilikom školovanja i zapošljavanja. Zato je teško na tom planu nadoknaditi propušteno, ali ipak ako bude podrške nove vlasti, situaciju je moguće znatno popraviti. Pojačane aktivnosti udruženja na tom planu neće izostati – zaključio je Nikolić.