U Crnoj Gori postoji jaka veza između političke elite i pravosuđa, koja potkopava nezavisnost pravosudnih organa, ocjenjuje se u analizi „Barometar slobode” Regionalne kancelarije Fondacije Fridrih Nauman. U analizi se navodi da i dalje postoji visok rizik od korupcije u pravosuđu, te da uplitanje kompanija, političara ili organizovanih kriminalnih grupa predstavlja problem u sprovođenju sudskih odluka.
Prema njihovim mjerilima, Crna Gora je ostvarila nazadak u pogledu slobodnih i fer izbora, slobode medija, zaštite ljudskih prava, sigurnosti vlasničkih prava, poreza, kao i oblasti radnih prava.
Navodi se da je naša, kao i druge zemlje Zapadnog Balkana, duboko politički podijeljena, te da su poslednji parlamentarni izbori sprovedeni uz nepravilnosti, Vladino blokiranje društvenih medija i hapšenja zbog navodnog državnog udara.
– Vlada u Crnoj Gori ima neograničena djelotvorna ovlašćenja. Prijetnja demokratiji i vladavini zakona dolazi od činjenice da je već slab sistem kontrole i ravnoteže, gdje izvršna vlast dominira zakonodavstvom i navodno utiče na sudstvo. Ravnoteža je dodatno oslabljena jer opozicija bojkotuje parlament, a tokom razmatranog perioda svi zakoni su usvojeni bez opozicionih glasova, tako da je kontrolna funkcija Skupštine izgubljena – navodi se u analizi.
Podvalči se da su mediji djelimično slobodni, a da je medijski pejzaž pluralistički i raznolik, iako visoko politički polarizovan, nakon društvenih podjela duž političkih linija u poslednjih nekoliko godina.
– Medijske kuće podliježu političkom i uređivačkom pritisku i uticaju, što se ogleda u partijskom izvještavanju. Uticaj vlade na privatne medije uglavnom se nameće oglašavanjem pod pokroviteljstvom države. Crna Gora ima i problem visoke koncentracije vlasništva medija, koji se nalazi u rukama nekoliko kompanija, a sa nedostatkom vlasničke transparentnosti u štampanom medijskom sektoru – navodi se u analizi.
Naglašavaju da je crnogorsko pravosuđe pokazalo skromno poboljšanje u odnosu na raniji period.
– Fridom haus je naglasio bolju efikasnost i transparentnost, dok je cijeli sistem samo „umjereno pripremljen za pristupanje EU”. Bolji kvalitet presuda i manje zaostalih predmeta starijih od tri godine daju ovu optimističnu ocjenu. Međutim, portal GAN upozorava na još visok rizik od korupcije od kompanija, uplitanja političara ili organizovanog kriminala u sprovođenju sudskih odluka – navodi se u analizi.
Privatna imovina u Crnoj Gori je, kako navode, uglavnom sigurna. Ipak, takva ocjena je data prije usvajanja izmjena Zakona o eksproprijaciji, kojima je predviđeno da država može po hitnom postupku gazdovati privatnim posjedom i onda kada vlasnik zemljišta nije zadovoljan naknadom i žali se sudu.
– Kao i u mnogim zemljama u tranziciji, pravni okvir je uglavnom dobro uspostavljen, ali njegova stvarna primjena je često sumnjiva. Postoji jaka veza između političke elite i pravosuđa, što potkopava nezavisnost drugog. Koruptivna praksa među pravosuđem predstavlja još jednu značajnu poteškoću za sudske postupke. Pravosudni procesi su spori, i u prosjeku traju godinu i po. Postoji mnogo zaostalih slučajeva, kao i nedostatak kapaciteta ili znanja među sudijama koji su uključeni u specijalizovane slučajeve. Sprovođenje ugovora je dugotrajan proces, djelimično zbog velikog broja predmeta zaostalih predmeta. Sudske odluke nijesu uvijek jasno i dosledno obrazložene ili primijenjene – podvalči se u analizi.M.S.

Zakoni u sukobu

U analizi se navodi da su javni troškovi za plate u javnom sektoru i penzije nerazumno visoki, te da je penzioni fond neodrživ. Što se tiče poslovnog okruženja, konstatuje se da je firmu lako otvoriti, ali problemi nastupaju nakon toga.
– Podzakonski akti su često nedosledni, dvosmisleni ili potpuno u sukobu jedni sa drugima, što smanjuje sigurnost i stvara konfuziju. Započinjanje biznisa je relativno lako. Međutim, dobijanje građevinske dozvole ili dobijanje električne energije je mnogo komplikovanije, sa dugim procedurama i veoma visokim troškovima, zbog neefikasnosti u opštinama i visokih naknada. Poreski postupci su prekomjerno komplikovani, mada sa relativno malim brojem godišnjih plaćanja - navodi se u analizi.