-PRI­RE­DIO: mr ALEK­SAN­DAR ĆU­KO­VIĆ

Pje­snič­ka knji­ga An­dri­je Ra­du­lo­vi­ća „Sni­je­žna azbu­ka“, neo­bič­na na­slo­va, a oso­be­na sa­dr­ža­ja, još je je­dan smio is­ko­rak ovog pje­sni­ka, ina­če sklo­nog tra­ga­nji­ma za no­vim ob­li­ci­ma i rit­mo­vi­ma.
,,I do sa­da se Ra­du­lo­vić jed­nim di­je­lom svo­ga pje­va­nja upu­štao u ne­is­pi­ta­no, ali se isto­vre­me­no do­zi­vao sa pje­snič­kim pre­te­ča­ma i pret­hod­ni­ci­ma, pre­vas­hod­no oni­ma ko­ji su bi­li sklo­ni tra­ga­nji­ma i mi­je­ša­nju pla­no­va sa­vre­me­no­sti, stvar­no­sti i ima­gi­nar­nih svje­to­va. Ra­du­lo­vić, ko­ji je , ka­za­no nje­go­vim sti­hom, do ko­lje­na uga­zio u ma­sti­lo, i po­red to­ga što se zna podsmjeh­nu­ti po­zi­ci­ji pje­sni­ka i va­žno­sti pje­va­nja, kad pje­va o zvi­je­zda­ma ka­že da ‘vi­še ih ima u po­e­zi­ji ne­go na ne­bu‘, što go­vo­ri da ni­je iz­gu­bio sva­ku na­du, ni­ti je ra­zo­rio po­vje­re­nje u po­e­zi­ju, ko­ja, ako ni­šta dru­go, u svom okri­lju ču­va zvi­je­zde. Sa­ču­va­ti od za­bo­ra­va je i je­dan od na­u­ma ovog pje­sni­ka, ko­ji pje­va sje­ća­njem ali i vi­zi­jom! Pje­sma pam­će­nje, pje­sma sli­ka, pje­sma vri­sak, ali i kri­tič­ko uka­zi­va­nje. Sko­ro uvi­jek Ra­du­lo­vi­će­va pje­sma sli­ka i ona uvi­jek te­če u ne­ko­li­ko pra­va­ca i ostva­ru­je se pri­mje­re­nim lir­skim sred­stvi­ma: mi­ni­mum ri­je­či, uvi­jek pro­bra­nih, ali i sa pu­no su­ge­stiv­nih sli­ka. I kad pje­va o sa­tu, pe­ka­ru, hlje­bu, pla­vom vr­tu, gro­blju knji­ga, zvi­je­zda­ma, uči Vu­ku Mi­lo­še­vu, Ra­du­lo­vić pje­va eg­zi­sten­ci­jal­nom te­skom i ugro­že­no­šću, ali ži­vim i ras­ko­šnim je­zi­kom. Nje­gov čo­vjek je po­me­ten sa­vre­me­nom zbr­kom i ni­šte­njem vri­jed­no­sti, a nje­go­va bri­ga je is­ka­za­na iro­nij­skim ot­klo­nom, pa­ra­bo­la­ma, aso­ci­ja­ci­ja­ma, ale­go­ri­jom, oso­be­nim hu­mo­rom...To da bi se da­nas od sta­rih Gr­ka je­di­no sna­šli ma­ra­ton­ci i ba­ca­či di­ska ni­je utje­ha već opo­me­na, gor­ko sa­zna­nje da se red i re­do­sled vri­jed­no­sti iz­mi­je­nio. Ipak, pje­snik ne pje­va bez­iz­laz, već po­ti­snu­tu na­du, tra­ga­ju­ći za li­cem Hri­sto­vim, jer sva­ka je du­ša imu­na na ze­malj­ski oganj, po­ru­ču­je pje­snik. Iz­me­đu og­nja ze­malj­skog i slu­će­nog li­ca Hri­sto­vog, kao iz­me­đu Sci­le i Ha­ri­bde, kre­će se klat­no Ra­du­lo­vi­će­ve pje­sme, da pre­ne, opo­me­ne ali i pod­stak­ne”, za­pi­sao je Dra­go­mir Braj­ko­vić.
I Mi­lan Ne­na­dić osta­vio je slo­vo o Ra­du­lo­vi­će­vom stra­snom ro­ba­va­nju.
,,Su­de­ći po do­sad ob­ja­vlje­nim knji­ga­ma, po nji­ho­vom od­je­ku kod nas i u ino­stran­stvu (ne tre­ba za­bo­ra­vi­ti da je ovaj pje­snik pre­vo­đen i svr­sta­van u vr­lo stro­ge i re­pre­zen­ta­tiv­ne iz­bo­re i an­to­lo­gi­je), An­dri­ja Ra­du­lo­vić pri­pa­da onoj ri­jet­koj gru­pi ko­ja ne od­u­sta­je i ko­ja, go­nje­na unu­tra­šnjim pla­me­nom, ob­ja­šnja­va svoj slu­čaj na pje­snič­ki or­gi­na­lan na­čin. U tom stra­snom ro­bo­va­nju ri­je­či­ma do­la­zi i do sa­mo­svoj­nih sa­zna­nja i do dru­ga­či­jeg ime­no­va­nja i go­ne­ta­nja ži­vo­ta i po­ja­va sva­ki­da­šnjih. Na tom pu­tu do­šao je i do knji­ge ‘Sni­je­žna azbu­ka’”, na­pi­sao je Ne­na­dić.
Pje­snik Bla­go­je Ba­ko­vić sma­tra da se u ši­ro­kom aso­ci­ja­tiv­nom ra­spo­nu iz­me­đu ta­ko­zva­nog mo­ti­va, na jed­noj, i po­na­ša­nja je­zi­ka ko­jim ga Ra­du­lo­vić osve­tlja­va, na dru­goj stra­ni, osje­ća i go­spod­stvo i go­spo­da­re­nje stva­ra­lač­kog ma­ni­ra ovog pje­sni­ka.
,,S ob­zi­rom da ve­li­ki broj ovih pje­sa­ma mo­že­mo do­ži­vlja­va­ti kao, ka­ko je­dan pje­snik ra­ni­je re­če, ‘gra­đu za pri­po­vet­ke’, otva­ra nam se jed­na za­ni­mlji­va mo­guć­nost sa­gle­da­va­nja na ko­ji na­čin pje­sma odr­ža­va se­be i svo­ju for­mu, a ne od­ri­če se svo­je ro­ma­nesk­no­sti i pri­po­vjed­no­sti. Ra­du­lo­vić je za­lju­blje­nik u nje­go­vo ve­li­čan­stvo, u de­talj. I taj de­talj mu omo­gu­ća­va da da od­go­vor na iza­zov. A taj od­go­vor je­ste svje­tlost je­zič­ko­ga bri­da. Taj brid po­ne­kad mu­nje­vi­tom br­zi­nom osvi­je­tli taj de­talj, ko­ji od pje­sni­ka tra­ži, i na ra­dost či­ta­o­ca do­bi­ja, lje­po­tu bu­đe­nja du­bo­kih i plo­do­tvor­nih mag­ne­ta je­zi­ka. To mu­nje­vi­to sa­vla­đi­va­nje sli­ke, to upi­ja­nje mo­ti­va sun­đe­rom je­zi­ka, ta go­to­vo, do­bi­ja­mo uti­sak, ne­ho­tič­na spo­sob­nost da sva­ki de­talj go­vo­ri o cje­li­ni, da sva­ki mje­hu­rić do­no­si dah du­bi­ne, sta­vlja pje­sni­ka Ra­du­lo­vi­ća u ra­van onih pje­sni­ka ko­ji ima­ju pri­vi­le­gi­ju da pje­va­ju po mje­ri svo­ga da­ra. To je ujed­no, po skrom­nom uvje­re­nju pot­pi­sni­ka ovih re­da­ka, i ne­što naj­bo­lje i naj­sreć­ni­je što mo­že da se do­go­di jed­nom pje­sni­ku. Da mje­hu­rić ko­ji je na­mi­je­njen za­pre­mi­ni nje­go­vog gla­sa ne na­teg­ne i ne pre­pu­ni krh­ke i ta­na­ne, je­dva po­sto­je­će zi­do­ve tog mje­hu­ri­ća, a isto­vre­me­no da vo­di ra­ču­na i pa­zi da ga ne osta­vi ne­is­pu­nje­na i osta­vi ga glad­nim. Da mu ne osta­ne du­žan. Da i u snu zna i pa­zi nje­go­vu osje­ćaj­nu ar­hi­tek­tu­ru. Jer sa­mo ovla­šni do­dir sa gra­ni­ca­ma gla­sa obe­ća­va po­vla­šćen po­lo­žaj pje­sni­ka u od­no­su na sop­stve­nu am­bi­ci­ju, či­je ubi­tač­ne opa­sno­sti mno­gi pje­sni­ci ni­su svje­sni”, is­ta­kao je Bla­go­je Ba­ko­vić.
Alek­san­dar B. La­ko­vić iz­ri­če naj­vi­še ocje­ne ,,Sni­je­žnoj azbu­ci”.
,,Ra­du­lo­vi­će­va na­mje­ra da nje­go­vi ak­te­ri do­seg­nu i za­vri­je­de atri­bu­te vječ­no­sti, iako u mi­kro­ko­smo­su, po­put an­tič­kih li­ko­va, ostva­re­na je u pot­pu­no­sti u pje­sma­ma ko­je no­se u se­bi ma­gij­sko i mi­to­lo­ško pam­će­nje, kao i u pje­sma­ma iz dru­gog ci­klu­sa ‘Od­me­ta­nje’, u ko­ji­ma pred­me­ti i po­ja­ve, bilj­ni i ži­vo­tinj­ski svi­jet, po­pri­ma­ju nad­na­rav­ne funk­ci­je, uti­sak za­čud­no­sti i obi­ljež­ja tran­svre­me­no­sti, svo­jom umre­že­nom aso­ci­ja­tiv­no­šću i in­ter­tek­stu­al­no­šću. Ta­ko se pje­snik di­vi svom na­liv­pe­ru –’ka­kva je kri­la ima­lo’, jer ‘nje­go­va ra­li­ca svo­ju taj­nu ima’... Ma­gij­sko, mi­stič­no, ri­tu­al­no i ob­red­no iz na­šeg sa­ču­va­nog pa­gan­stva, kao i sve biv­še i upam­će­no, omo­gu­ći­lo je pje­sni­ku us­po­sta­vlja­nje ve­ze pro­šlog i sa­da­šnjeg, zbog če­ga je vre­men­ska, pa i pro­stor­na od­red­ni­ca Ra­du­lo­vi­će­vih sti­ho­va za­slu­ži­la atri­bu­te sve­vre­me­no­sti i sve­pro­stor­no­sti”, oci­je­nio je Alek­san­dar B. La­ko­vić. (Na­sta­vi­će se)