-Piše:DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ FILMSKI I TV REDITELj

Rim je pao tek u junu 1944, pa čak i tada je bila potrebna još jedna godina teških borbi do bezuslovne predaje Njemaca. Usred tog haosa, fašistička kontrola nad italijanskim filmskim studijima donekle je oslabila, a tek što je 1943. potpisano primirje, neorealizam je dobio svoju punu potvrdu prikazivanjem mračne priče o strasti i ubistvu u savremenoj Italiji, odnosno prikazivanjem filma „Opsesija” (Ossessione, 1943) Lukina Viskontija. „Opsesija" je film zasnovan (bez dozvole) na sumorno-poetičnom trileru „Poštar uvijek zvoni dva puta" (The Postman Always Rings Twice) američkog romanopisca Džejmsa M. Kejna; i nije mogao da bude prikazivan van Italije sve do 1976. zbog povrede autorskih prava pisca. Roman je priča, puna nasilja, o seksualnoj opsesiji i pokvarenosti, u kojoj mladi lutalica zaključuje posao sa senzualnom suprugom vlasnika kafea koji se nalazi kraj puta.

Oni zajedno ubiju njenog muža radi naplate novca od njegovog životnog osiguranja, ali se kasnije nađu u zamci sopstvenih zabluda. Viskonti je zadržao originalni melodramski zaplet i brutalne karaktere, ali je radnju prebacio u savremeni milje italijanskog grada Ferare, čiju je turobnost, provincijski duh i siromaštvo veoma uvjerljivo prikazao.

Jasno je da bi tehnička virtuoznost od filma „Opsesija" napravila značajno djelo pod bilo kojim okolnostima, ali pošto je stigao stopama neorealističkih manifesta Cavatinija i Barbara, ovaj film je, kako se čini, potvrdio njihovo mišljenje da se rađa novi italijanski film – film koji će svoje kamere iznijeti iz studija na ulice i u unutrašnjost zemlje da bi istraživao živote običnih muškaraca i žena i njihov odnos prema sredini u kojoj žive. Isto važi i za film „Zemlja drhti" (La terra trema, 1948), prvi dio nedovršene trilogije koju je Viskonti želio da snimi na teme ekonomskih problema ribolova, rudarstva i poljoprivrede na poslijeratnoj Siciliji. Viskonti je, poslije svoje neorealističke faze, sve do smrti 1976. snimao osobene, ekstravagantne filmove. Dakle, film „Opsesija" je, moglo bi se reći, donio na svijet šemu neorealizma. Anticipirao je neke od tema i stilova ovog pokreta, poznato okruženje, realistički tretman, socijalni sadržaj, mada bez neorealističkog političkog opredjeljenja i istorijske perspektive. Ali, nažalost, političke i ekonomske okolnosti su se umiješale, pa ovaj film nije imao toliko neposrednog uticaja koliko bi inače mogao da ima. Fašistički cenzori su i dalje upravljali filmskom industrijom i, mada su u početku odobrili ovaj projekat, bili su šokirani zbog grube slike italijanskog provincijskog života kakav je Viskonti u njemu prikazao. Njihov odgovor je bila zabrana filma, s tim što su ga kasnije ipak prikazivali – u verziji skraćenoj na manje od polovine njegove originalne dužine. Viskonti je rekonstruisao „Opsesiju" poslije rata, ali ni tada ovaj film nije mogao da se prikazuje u inostranstvu zbog povrede autorskih prava; iz tog istog razloga, prvi italijanski neorealistički film koji je stigao u druge zemlje Zapada bio je film Roberta Roselinija „Rim, otvoren grad" (Roma, citta aperta, 1945).

Izuzetan film o italijanskom otporu i nacističkoj represiji, „Rim, otvoren grad”, snimljen je na osnovu onoga što se događalo u Rimu tokom zime 1943–1944, kada su Njemci objavili da je grad „otvoren". Film je priča o vođi komunističkog pokreta iz podzemlja, koji vodi u smrt i sebe i svoje prijatelje u uzaludnom herojskom pokušaju da preživi gestapovski lov na ljude.


(NASTAVIĆE SE)

---