-Piše:DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ FILMSKI I TV REDITELj

Gestapo traži inžinjera Manfredija, člana Komiteta nacionalnog oslobođenja, komunista, aktivistu koji predvodi grup i koji je progonjen od strane fašista uhvaćen, stravično mučen i na kraju ubijen. Njegovo konspirativno ime je Đovani Episkopo trgovac uljem i vinom, ali je major Gestapoa Bergman doznao da je on u stvari Manfredi jedan od vođa nacionalnog komiteta za oslobođenje zemlje i osujetio ga je u daljem djelovanju. Franćeskova žena Pina (Ana Manjani) i sveštenik koji ih podržava Don Pjetro (Aldo Fabrici), takođe su ubijeni u pokušaju da pomognu Manfrediju da pobjegne. Ali solidarnost Rima kao grada je ta koja pokreće konačnu pobjedu nad osvajačima. Pretpostavljeni nedostaci u pogledu tehničkih i finansijskih sredstava pokazali su se kao vrlina u „Otvorenom gradu” koji je sniman u dokumentarističkom stilu.

Prikazujući prave ljude na pravim lokacijama, film je unio svježinu u postojeću zapadnjačku kinematografiju. Film Roberta Roselinija „Rim, otvoren grad”, smatran je inicijatorom estetske revolucije u dugometažnom igranom filmu, i bio je prvo važno ostvarenje italijanskog neorealizma koji je uspio da razbije konvencije Musolinijevog „filma bijelih telefona”, film koji se cijenio u predratnoj Italiji četrdesetih godina. Scenario za Roselinijev film o italijanskom Pokretu otpora bio je napisan za vrijeme gerilske borbe protiv nacista. Snimanje je počelo nekoliko nedjelja poslije oslobođenja Rima. Pošto je Cinecitta bila oštećena tokom savezničkog bombardovanja, za snimanje čitavog filma upotrijebljena su samo dva studija, a ostalo je snimano na lokaciji, na rimskim ulicama, gdje su se događaji za filma tada zaista i odvijali. Zbog brzine, Roselini je snimao Rim, otvoren grad kao nijemi film, pa je posijle montaže filma nasnimavao glasove glumaca. Sem toga, pošto je filmski materijal bio relativno lošeg kvaliteta, Roselini ga je kupio parče po parče od uličnih fotografa i slijepio te parčiće u filmske rolne, gotov film je izgledao kao onovremene filmske novosti. Zaista, mnogi koji su gledali „Rim, otvoren grad” u vrijeme kada je prvi put prikazivan 1945. mislili su da gledaju snimak stvarnih događaja koji se odvijaju pred kamerama i bili su zapanjeni mišlju da je Roseliniju bilo dozvoljeno da otkrije tolike nacističke surovosti dok su Njemci još bili u Rimu. Isto toliko su bili zapanjeni inteligencijom, integritetom i tehničkom genijalnošću ovog filma jer su, koliko je međunarodna publika znala, ti kvaliteti nedostajali italijanskom filmu još od 1922, kada su fašisti stupili na vlast. Iz svih tih razloga, i zato što sadrži privlačnu melodramsku liniju zapleta, „Rim, otvoren grad” je ostvario ogroman uspjeh u skoro svim zemljama Zapada. Samo u SAD su distributeri zaradili preko pola miliona dolara, a u Italiji je ovo bio najprofitabilniji film od početka rata do tada. Dalje, film „Rim, otvoren grad” je dobio prve nagrade na brojnim međunarodnim filmskim festivalima, pored ostalih i Gran pri u Kanu 1946, a hvale kritike su bile skoro jednoglasne. Ako, dakle, usvojimo ono što je pisala Bantijeva „da se istorija, ponovo stvorena u svijesti, prožima najvećim, najdoslednijim pripovjedačkim izrazom i da istinski roman nije ništa drugo nego moral, moralno opredjeljenje u jednom određenom vremenu”, onda je Rim, otvoren grad, prvi stvarni primjer istorijskog filma.

Ko bi mogao da zaboravi prizor trudne Pine koja se probija kroz kišu metaka ili sveštenika upucanog pred zastrašenim pogledima djece? Iako možda naginje ka melodramatičnosti, priča je podjednako dirljiva danas kao i onda.


(NASTAVIĆE SE)

---