-Piše: Borivoje Ćetković

Akademik Vujović je u već pomenutoj knjizi o crnogorskim federalistima, ukazujući na političko konvertitstvo Sekule Drljevića, citirao, i to u fus- noti (str. 257), samo nekoliko rečenica iz njegovog obraćanja „Saboru”, i iz govora održanog preko cetinjskog radija 30. avgusta 1941. godine.

Da bi stekli što cjelovitiju sliku o crnogorskim federalistima, njihovom najužem rukovodstvu, njihovim „argumentima” o potrebi uspostavljanja nezavisne Crne Gore, koju danas tako uporno ponavljaju crnogorski separatisti, smatramo da je bilo potrebno da se integralno prenesu govori „zvaničnog saborskog govornika” dr Sekule Drljevića, italijanskog „visokog komesara” Serafina Macolinija, zatim tekst Deklaracije „Crnogorskog Sabora”, kao i uvodnik „Glasa Crnogorca”.

Drljevićeva mantra o nebratskom odnosu Srbije prema Crnoj Gori i kralju Nikoli u vrijeme Prvog svjetskog rata, o Podgoričkoj skupštini, teroru Srbijanaca u Crnoj Gori je ista kao i ova novog gospodara i njegovih ideoloških sledbenika.

Dok čitamo govor dr S. Drljevića nameće se zaključak da ideolog crnogorskih federalista i nije politički prevrtač, već vješt, prepreden političar koji je, zajedno sa svojim stranačkim kompanjonima ukrivao svoja prava opredjeljenja i svoju političku pripadnost. Drljevićeva mnogo ponavljana priča o federalizmu bila je samo plašt iza kojeg se ukrivala separatistička opredijeljenost crnogorskih federalista. Vođstvo crnogorskih federalista znalo je da u vrijeme svoga političkog djelovanja od 1919. do 1929. godine ne bi u Crnoj Gori, otvorenim separatističkim zahtjevima mogli pridobiti iole respektabilniji broj pristalica – nijesu ih, i pored podrške italijanskih fašista, mogli pridobiti ni 12. jula 1941. godine.

Tamo gdje su stali 1918. i 1919. godine poslije tzv. božićne pobune, vođe crnogorskih federalista nastavile su 12. jula 1941. godine.

Odani kralju Nikoli i njegovom crnogorstvu, federalisti su samo čekali pogodan čas da se izvrši amanet gospodarev i „vaspostavi suverena i nezavisna” Crna Gora.

I dočekali su taj „veličanstveni” trenutak okupacijom Crne Gore, njenim komadanjem stvorili su se uslovi da se pod fašističkim okriljem ispune dugo sanjani snovi: „oslobođenje ispod sramnog srbijanskog jarma” i „proglašenje” svoje države „u obliku Ustavne Monarhije”.

U obraćanju tzv. Crnogorskom saboru, Drljević ne pominje srpstvo, a o Crnogorcima se više ne govori kao najčistijim Srbima – čak ni pridjev srpski gotovo da se ne upotrebljava, izuzimajući, pominjanje srpskih stranaka i političara, i, tvrdeći kategorički, da sa njima nije moguća bilo kakva saradnja.

Objašnjavajući učesnicima Sabora njegov značaj i ulogu u crnogorskoj istoriji, Drljević je prećutao činjenicu da je upravo knjaz Nikola bio taj koji je ukinuo ovu demokratsku instituciju plemenskog društva stare Crne Gore.

Ideolog crnogorskih separatista u svom govoru posebnu pažnju i sa naročitim pijetetom pominje „cara junaka” knjaza i kralja Nikolu „kome se ima zahvaliti poznata izjava ondašnjega moćnoga Ruskoga Imperatora, da je mala Crna Gora u slavi veća od carske Rusije”.

Znao je nekadašnji ministar kralja Nikole i za onu drugu izjavu, drugog ruskog imperatora – da mu dolaska u Rusiju nema zbog njegovog dvoličnog i kolebljivog držanja prema Rusiji i saveznicima uoči i na početku Prvog svjetskog rata. To je Drljević prećutao – krnjilo bi to ugled „stvaraoca crnogorske slave, oca crnogorske Kraljevine”, koji je „umro van svoje domovine boreći se do potonjeg časa za Crnu Goru i njenu slobodu, prvo sa ratnim neprijateljem, a kasnije sa nekim nevjernim saveznicima”.

„Umro je”, veli Drljević, „kao mučenik, kao žrtva izdajstva i nevjere. Neodrekavši se nikada Crne Gore i njene slobode danas, kroz ovaj Sabor, postaje pobjednik”.


(Nastaviće se)

---