-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Kandidati za prijem u diplomatsko-konzularnu službu su pismeni ispit polagali na francuskom jeziku uz odobrenu upotrebu rječnika. Komisija je ocjenjivala znanje iz odabrane naučne oblasti i fancuskog jezika. U okviru usmenog dijela polagani su ispiti iz četiri predmeta: Međunarodno javno pravo i Međunarodno privatno pravo; Diplomatska istorija od početka 19. vijeka do danas; Narodna istorija; Politička geografija svijeta, a specijalno Balkanskog poluostrva. Na kraju se sastavljao spisak kandidata koji su položili prijemni ispit, čiji redosled je određivan prema postignutom uspjehu.

Pored odabira među kandidatima, za diplomatsko-konzularnu službu je bilo važno da činovnici steknu neka opšta i specifična znanja prije nego što budu upućeni u inostranstvo na rad. Prema organizaciji poslova MID Kraljevine SHS, uvedene ukazom iz 1919. godine, novopostavljeni činovnici su morali da provedu na radu u centrali dvije godine da bi se upoznali s različitim vrstama poslova za koje je bila zadužena jugoslovenska spoljna služba. Međutim, članom 32. Uredbe o organizaciji MID-a, ostavljena je mogućnost ministru inostranih djela da prema potrebi službe, uz saglasnost Ministarskog savjeta, šalje novopostavljene činovnike u inostranstvo na rad i prije isteka određenog roka. Stoga je predsjednik vlade i zastupnik ministra inostranih djela Ljubomir Davidović, februara 1920, ovu zakonsku odredbu tumačio tako da je dovoljno da se na radu u MID-u provede svega nekoliko mjeseci. Za obuku novih činovnika, kao i za nesmetani rad centrale, bilo je neophodno da u njoj radi veći broj iskusnih činovnika, čiji nedostatak je bio uočljiv tokom marta 1920. godine. Tumačenje Ljubomira Davidovića su očigledno nastavili i njegovi naslednici, kao zastupnici ministra ili ministri inostranih djela. Momčilo Ninčić je počeo principijelnu primjenu člana 32 pošto je postavljen za ministra inostranih djela 5. januara 1922. godine. On je 31. januara donio rješenje kojim su iz poslanstva naizmjenično vraćani u Beograd svi pisari i sekretari koji nijesu proveli dvije godine na radu u centrali. [...]

U pogledu formalnih znanja koja su tražena od zaposlenih, poseban položaj su imali novinari, službenici Odjeljenja za štampu MID, na osnovu Zakona o činovnicima i ostalim državnim službenicima građanskog reda. Stručni savjet MID-a zauzeo je stanovište da se od njih nije moglo očekivati da posjeduju teorijska znanja, jer je njihov rad zavisio ili od urođenog talenta zapažanja i dara za pisanje, ili od iskustva koja su sticali dugogodišnjom praksom na novinarskim zadacima. Na osnovu toga je odlučeno da se njihov službenički položaj određuje isključivo prema godinama staža. Ovaj predlog Stručnog savjeta MID-a, Momčilo Ninčić je podnio Ministarskom savjetu, koji ga je usvojio na sjednici od 15. aprila 1924. godine. Ipak, predsjednik vlade Ljubomir Davidović i ministar inostranih djela Vojislav Marinković tražili su od poslanika u Parizu Miroslava Spalajkovića da se raspita kod francuskog MID-a o njihovoj praksi. Posebno ih je interesovalo da li su Francuzi koristili diplomatske činovnike ili profesionalne novinare kao dopisnike u inostranstvu.

Znatno širi obim poslova koje je jugoslovenski MID imao u odnosu na srpski MID, zbog većeg broja evropskih država, značajnih promjena u međunarodnim odnosima i razvoja međunarodnog prava poslije Prvog svjetskog rata, stvorili su potrebu daljeg usavršavanja već formiranih činovnika, iako za to nije bilo nikakvih zakonskih obaveza. Pomoćnik ministra Panta Gavrilović je uveo praksu, 1923. godine, držanja internih predavanja informativnog karaktera. Cilj je bio da se činovnici upoznaju sa specijalizacijom poslova po odjeljenjima i odsijecima MID-a.


(NASTAVIĆE SE)

---