-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Vasko Popa je 3. juna 1947. godine polagao diplomski ispit iz njemačkog jezika kod profesora (poznatog esejiste i kritičara) Pere Slijepčevića i dobio čistu desetku. Potom je na ispitu kod Milana Budimira i Miloša Đurića dobio devetku, a krajem juna 1947. desetku je dobio na ispitu iz istorije jugoslovenske književnosti i teorije književnosti kod Dragoljuba Pavlovića i Petra Kolendića. Diplomski ispit iz književnosti Popa je pisao o našoj lirici u 15. i 16. vijeku – dobio je ocjenu osam, a Dragoljub Pavlović je napisao (olovkom) ocjenu deset. I ovu opasku: „Pisano sa dobrim poznavanjem predmeta, književno i samostalno. Kandidat se trudio da sintetički prikaže samo razvojnu liniju lirike 15. i 16. vijeka, dajući pri tome vrlo dobru analizu društvenih prilika i sredine koje su je uslovile.”

Zaposlio se u literarnoj redakciji Radio Beograda, kao saradnik pionirske redakcije. U Radio Beogradu, u literarnoj redakciji bliže će upoznati pjesnika Dušana Matića, jednog od predvodnika nadrealističkog pokreta u srpskoj književnosti, a ovaj će ga upoznati sa ostalim piscima nadrealistima, Markom Ristićem, Milanom Dedincem, Oskarom Davičom... Studije književnosti završava 1949. godine. Te godine objavljuje u „Književnim novinama” i prve poznate stihove, posvećene Haši: „Očiju tvojih da nije/Ne bi bilo neba/U slijepom našem stanu/[...]Ruku tvojih da nije/Sunce ne bi nikad/U snu našem prenoćilo”.

Pedesetih godina Popa počinje da piše krug pjesama „Hodočašća”, na kome radi punih dvadeset godina. U njemu su stihovi o Hilandaru, Kaleniću, Žiči, Sopoćanima, Manasiji i Sentandreji: „Hodam sa očevim štapom u ruci/Sa upaljenim srcem na štapu...” Savremenici kažu da je izvjesnog uticaja na njegovo poetsko traganje za srpskim srednjovjekovljem imalo druženje sa dva vrsna istoričara umjetnosti, izuzetnim poznavaocima srednjovjekovne umjetnosti: Svetozarom Radojčićem i Milanom Kašaninom.

Izabran je za sekretara Društva za kulturnu saradnju Jugoslavija-Francuska. U proljeće 1952. godine u Beogradu izlazi prvi broj lista „Svjedočanstva”, petnaestodnevne revije za umjetnost, nauku i politiku, koju uređuje Aleksandar Vučo, a Vasko Popa je jedan od njegovih saradnika. Saradnici su, inače, elitni pisci Jugoslavije u to doba – od Krleže i Andrića, do Marka Ristića i Josipa Vidmara. U prvom broju objavljuje pjesmu u prozi „Granica”, napisanu u zavičaju, u Vršcu: „...Sjenke njenih briga kruže nad mojim smirenim ogledalima u prvome snu...”

U ljeto 1952. Popa je primljen za člana Udruženja književnika Srbije (još u maju 1947. primljen je za kandidata na sastanku Uprave Udruženja na kome su bili Milan Bogdanović, Eli Finci, Milorad Panić-Surep, Milivoje Ristić, Božidar Kovačević i Tanasije Mladenović). Iste večeri, po prijemu u Udruženje, svoje stihove čitali su novi članovi: Miodrag Pavlović, Miodrag Đurđević, Slobodan Džunić i Todor Tošić.

Ali, Vaskove pjesme ne nailaze na dobar prijem kod pisaca bliskih Komunističkoj partiji, pa se među prvima oglasio kritičar Milan Bogdanović – povod su bile Popine pjesme u „Književnosti”. Bogdanović u „Književnim novinama” (14. septembra 1952) oštro reaguje:

„Čudno je samo da ovakve tekstove piše danas u ovoj zemlji jedan njen mladi pisac i objavljuje jedan njen ugledni časopis... Htio bih da Vasko Popa uvidi da mi nije želja ni namjera da ga udavim – a on sa ovakvim tekstovima nesumnjivo tone kao da je kamen sebi privezao za nogu! – već, naprotiv da mu pružim ruku da iz mutne bujice ispliva...” Bogdanović dalje kaže: „Kod Vaska Pope, i kod svih njegovih sadrugara koji oru bez pluga i grade kola bez točkova, fantastika nije uzbudljiva; ona je kod njih smiješna... Htjeti izgledati lud praveći se da si lud, to je za mene neka vrsta intelektualnog podvaljivanja...”


(NASTAVIĆE SE)

---