-PIŠE: JOVAN B. MARKUŠ

Na prvim zastavama je raspeti Hristos predstavljen kao jagnje Božije a jagnje sa zastavom je tokom dugog perioda u srednjem vijeku bio popularan vjerski simbol. Hrišćani su zastave označavali krstom, dok su muslimani koristili zastave s natpisima. Prvu vizantijsku zastavu napravio je car Konstantin Veliki (rođen 274. u Nišu, car 306–387). Legenda kaže da se caru Konstantinu 312. godine pred bitku sa rimskim pobunjenicima na nebu ukazao krst i riječi: „U ovom znaku ćeš pobijediti!“ Nakon toga proviđenja car je preko crvene kvadratne ratne zastave postavio zlatni krst i pod njom poveo vojsku u bitku u kojoj je pobijedio. Tako je nastao čuveni Konstantinov steg, prva državna zastava Vizantije.

U Americi su Meksikanci uveli u upotrebu zastave od ptičijeg perja, a Asteci su upotrebljavali zastave koje su ratnici mogli da nose na leđima.

Heraldika (nauka o grbovima) je imala veliki uticaj na razvoj zastava, stvarajući nove vrste i propisujući osnovna pravila koja se tiču njihovog izgleda i upotrebe. Svako ko je posjedovao sopstveni grb mogao je da ima i upotrebljava i heraldičku zastavu. Tu spadaju duguljasti barjaci, pravougaone i kvadratne standarte, stegovi sa simbolom i trougaone zastavice – penoni. Grb na državnim zastavama je veoma čest i po pravilima heraldike trebalo bi uvijek biti u sredini polja, a njegov lik okrenut prema koplju zastave.

Danas zastave postoje u svim oblicima i veličinama. Mogu da slobodno lepršaju uz čvrstu uspravnu motku ili da vise sa položenog držača. Zastave mogu biti istaknute na jarbolima brodova, mogu se nositi pričvršćene za koplje, mogu stajati na stolu na posebnim postoljima ili visiti sa nosača postavljenih pod uglom od 45 stepeni. Koplja za vojne, ili ratne, zastave uobičajeno je da imaju ukrasne vrhove (finalije). Dok su u prošlosti bile korišćene različite vrste tkanina, između ostalih svila, pamuk, lan i vuna, većina zastava u novije vrijeme počinje da se izrađuje od poliestera. Motivi na zastavama prave se tako što se komadi tkanine različitih boja prišivaju jedan na drugi, mada mogu biti i štampani. U prošlosti su se složeni motivi slikali ili vezli na samoj zastavi, pa se takvi postupci i danas ponekad primjenjuju, posebno kod crkvenih litijskih barjaka. Postoje razni simboli na zastavama. Tako da npr. zastava Organizacije ujedinjenih nacija (OUN) – ima za simbol maslinove grančice koje označavaju mir i pomirenja a Olimpijska zastava sportista svijeta ima pet prstenova raznih boja predstavljaju pet kontinenata. Humanitarna zastava Crvenog krsta ima bijelu osnovu zastave koja označava mir, dok je motiv nadahnut krstom kao simbolom vjere. U muslimanskim zemljama umjesto krsta koristi se crveni polumjesec. Od vremena renesanse većina pomorskih zastava ima oblik pravougaonika, pa se taj oblik uobičajio i za zastave koje se viju na kopnu, dok su vojne zastave i dalje po običaju kvadratne. Neke od zastavica koje se viju na jedrilicama i jahtama imaju trougaoni oblik ili su rascijepljene na slobodnom kraju, dok heraldičke zastave imaju prave uglove. Danas se koriste raznim povodima, od državnih do sportskih.


(NASTAVIĆE SE)

---