-PIŠE: JOVAN B.MARKUŠ

Državna zastava je zvanična zastava određene države, koja je propisana ustavom, obično u prvim članovima. Mogu postojati dvije varijante zastava predviđenih ustavom – državna (koju koriste zvanični organi) i narodna (dozvoljeno korišćenje i od nedržavnih organa).

Državne zastave se od narodnih obično razlikuju time što na sebi imaju državni grb. Kod država sa monarhističkim uređenjem državni grb (negdje i dinastički grb) nalazi se na dvorskoj zastavi jer je dvor zvanična institucija, a vladar (suveren) ima svoju zastavu na kojoj su obično njegovi inicijali ili drugi lični simboli. Najčešći je slučaj da su državna i narodna (koju neki autori nazivaju i nacionalna) istovjetne. Državna zastava Crne Gore je, u odnosu na grb, definisana vrlo kasno.

Kako su državne zastave najočigledniji simboli određene države, isticanje zastava, kako domaćih tako i stranih, strogo se reguliše zakonima. Sve države svijeta danas imaju državnu zastavu. Državna zastava Crne Gore je, u odnosu na grb, definisana vrlo kasno.

U istorijskim izvorima nema neposrednih dokaza kako je izgledala zastava Crnojevića, izuzimajući predanje da su mitropoliti čuvali zastavu gospodara Zete i Crne Gore Ivana Crnojevića. Poštujući predanje, i danas se u svečanim prilikama ističe replika takve zastave na Cetinjskom manastiru, gdje je sjedište Mitropolije crnogorsko-primorske. Zastava je crvene boje sa dvoglavim bijelim orlom Crnojevića, koji je postavljen na sredini. Kao posredna indicija o bojama osnove zastave i aplikacije dvoglavog orla mogla bi poslužiti analogija sa nespornim bojama na grbu Crnojevića. U pregledu grbova mletačkog plemstva, u hronici iz 16. ili 17. vijeka, dat je i crtež porodičnog grba Crnojevića, koji se uglavnom poklapa sa izgledom grba poznatog sa autentičnih cetinjskih spomenika s kraja 15. vijeka. Ono što je posebno značajno, nazačene su i boje – bijeli dvoglavi orao na crvenom polju. Ako je poznato da su crveno i bijelo boje predcrnojevićke (zetske) i postcrnojevićke (crnogorske) heraldike (nauka o grbovima), koja je imala veliki uticaj na razvoj zastava, onda je sasvim realno da predanje bude vjerodostojno. U prilog ovome ide i činjenica da svako ko je posjedovao sopstveni grb mogao je da ima i upotrebljava i heraldičku zastavu sa rasporedom boja koje su istovjetne sa bojama na grbu.

Položaj Crne Gore u okviru Osmanske (Turske) imperije nije omogućavao postojanje državnih zastava. Početak državotvornog procesa u Crnoj Gori se poklapa sa velikom istorijskom prekretnicom na kraju 17. i početku 18. vijeka, kad crnogorska oružana borba sa Turcima prerasta u oslobodilački pokret i poprima jasnu vjersku dimenziju: „Za krst časni i slobodu zlatnu“. Postoje indicije da je već na početku Morejskog rata (1684–99) formiran osnovni i dugo vremena jedini simbol na crnogorskim zastavama – krst. U pismu iz 1687. godine, mitropolit Visarion poziva generalnog providura u Zadru da uputi vojsku u Albaniju, „a mi ćemo sa dvije hiljade našijeh Crnogoraca doći na vašu službu i s barjakom od vjere svete, to jest s časnijem krstom biti ćemo pred njima“. U junačkim narodnim pjesmama termin „krstaš“ je obavezan epitet uz svako pominjanje barjaka. Po narodnom predanju, glavna crnogorska ratna zastava – alaj barjak, bila je u rukama braće Jugovića, i da se od njihove pogibije na Kosovom polju (1389) čuva u Crnoj Gori.


(NASTAVIĆE SE)