-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Oskudnost zemlje i brojna porodica, koju je trebalo izdržavati, primorali su Epikurovog oca Neokla da se, kao dopunskim zanimanjem, bavi i privatnim podučavanjem mještana u gramatici i sticanju prve pismenosti. Epikurova majka Herostrata je bila veoma osjećajna i požrtvovana žena, koja je nastojala da svome sinu obezbijedi što bolje i kvalitetnije obrazovanje, zbog čega je, kako to naglašavaju antički pisci, odvajala od svojih usta da bi pomogla svome sinu na putu sticanja što šireg i raznovrsnijeg znanja. Epikur je imao tri brata, i to Neokla, Heredema i Aristobula, koji su, međutim, bili manje zainteresovani i sposobni za podrobnije obrazovanje u nauci i filozofiji. Izgleda su mu braća bili hronični bolesnici još od najranije mladosti, odnosno da su patili od vodene bolesti, što ih je, takođe, onemogućavalo da se posvete nekom ozbiljnijem duhovnom usavršavanju.

Detinjstvo i prvu mladost Epikur je proveo na svom rodnom ostrvu, među roditeljima i braćom, a od oca je stekao prvu pismenost i elementarno obrazovanje. Kako je odmalena pokazivao izvanrednu bistrinu i ogromnu radoznalost, to je njegove roditelje podstaklo da ga usmjere na dalje sticanja znanja iz raznih oblasti. Kao četrnaestogodišnjak je počeo da izučava filozofiju, odnosno da se upušta u razmatranje veoma složenih i teških oblasti. U zavičaju ga je u filozofiji počeo obrazovati Pamfil, pristalica i učenik Platonove Akademije. Iako veoma primamljiva i konzistentna, Platonova filozofija ga nije, međutim, dublje i svestranije zainteresovala, niti je izazvala neko posebno oduševljenje kod inteligentnog učenika. Ubrzo je uvidio da Platonov misaoni sistem, bez obzira na dobro, temeljito i razložno tumačenje koje je dobijao od svoga učitelja Pamfila, ne odgovara njegovom temperamentu, kao ni poimanju svijeta i života. Ipak, mladalačko i temeljito upoznavanje sa filozofijom objektivnog idealizma, predstavljalo je izuzetno pozitivnu i korisnu osnovu za kasniju izgradnju sopstvenog pogleda na svet koji je Epikur izgradio u okviru svojih originalnih filozofskih razmatranja.

Oko 323. godine prije n.e. Epikur je otišao u Atinu jer je, kao građanin te demokratske države, bio obavezan da prođe dvogodišnju vojnu obuku. Svaki mladić je nakon navršene osamnaeste godine života, kada se ujedno sticalo i punoljetstvo, bio obavezan da se odazove državnom pozivu i da obavi dvogodišnju praktičnu vojnu obuku, kako bi bio spreman da se stavi u službu svoje otadžbine. Epikur je iskoristio svoj boravak u Atini da se bliže upozna i sa društvenim, političkim, kulturnim i sveukupnim životom u toj tadašnjoj metropoli, ne samo Helade nego i civilizovanog svijeta. Redovno je odlazio u Platonovu Akademiju i slušao predavanja koja su tamo nastavljena i nakon Platonove smrti (347. g.), i gdje je bilo mnogo učenika i prijatelja sa raznih strana, koji su nastavili da njeguju, razvijaju i primjenjuju učenje svoga znamenitog osnivača.
Poslije odsluženja vojnog roka i odlaska iz Atine, Epikur je nastavio i dalje da se bavi studiranjem filozofije. Posebnu pažnju je usmjeravao na što svestranije i dublje prodiranje u Demokritovu filozofiju. Kada je napunio trideset i jednu godinu života, i kada je smatrao da je dovoljno sazrio i osposobljen za samostalan nastavnički rad, Epikur je odlučio da se lično posveti predavanjima. Najprije je oko 310. g. prije n.e. počeo da drži privatnu nastavu u Mitileni na ostrvu Lezbosu, gdje je okupio jedan broj učenika, koje je uspješno uputio u učenja ne samo drugih, najistaknutijih starogrčkih mislilaca, već i u sopstveno učenje koje je tada već počeo da izgrađuje i uobličava. Ubrzo potom se preselio iz Mitilene u Lampsak, grad na obali Helesponta, u kome je odranije postojala duga i bogata prosvjetiteljska i naučna tradicija. Kada je slavni filozof Anaksagora (oko 500–428. g. prije n.e.) bio optužen za bezbožništvo i bio prinuđen da pobjegne iz Atine, on se preselio u Lampsak i tu nastavio svoju svestranu prosvjetiteljsku djelatnost. Najpoznatije njegovo delo je „O prirodi“, u kome iznosi temeljni stav da je materija koja se javlja u obliku homeomerija, beskonačna, neuništiva i nestvorena, odnosno da se ona ne rađa (iz ničega) niti može biti negirana, pretvorena u ništa.


(NASTAVIĆE SE)

---