Globalna inicijativa protiv transnacionalnog organizovanog kriminala smatra da ratovi organizovanih kriminalnih grupa na Zapadnom Balkanu govore mnogo o državama iz kojih te mafijaške grupe potiču. Iz te organizacije su podsjetili da je u začaranom krugu ubistava i osveta u ratu crnogorskih kriminalnih klanova „škaljaraca“ i „kavčana” do sada ubijeno više od 40 muških osoba. U analizi koju potpisuje Valter Kemp navedeno je da je u maloj zemlji kao što je Crna Gora, u kojoj se kriminalne grupe kreću u relativno predvidljivim krugovima, policiji lako da zna šta se događa, a isto tako i kriminalci mogu imati dobre kontakte sa policijom. Kako je ocijenio autore analize, vrlo vidljivo nasilje i ubistva često su pokazatelj da je struktura državne sigurnosti veoma slaba ili da se kompromituje.

– Nije uvijek jasno koja kriminalna organizacija igra za koga, a obje strane mogu biti zainteresovane za manevar tamo gdje organizovani kriminal nije meta policije ili sudstva. Takvi obrasci razmjene, poštovanje i dogovor između policije i mafijaša, uobičajeni su i u drugim dijelovima svijeta – navodi se u analizi.

Autor analize podsjeća da je od 2014. u krvavom ratu između dva klana iz Kotora ubijeno nekoliko desetina osoba sa Balkana, najviše iz Crne Gore.

– Od 2014. godine kriminalne grupe sa Zapadnog Balkana tiho i učinkovito postaju glavni igrači u svijetu distribucija droge, posebno u snabdijevanju Evrope kokainom iz Latinske Amerike. Ovi trendovi podižu niz kritičnih pitanja. Najučinkovitija i najkontrolisanija tržišta narkotika su ona gdje nasilje nije ni potrebno jer jedna grupa ima monopol. Nasilje može biti loše za poslovanje jer privlači pažnju nadležnih za sprovođenje zakona, što povećava rizike. Takođe, može pokrenuti smrtonosnu spiralu ubistava. Nasilje postaje sve više vidljivo i učestalo kada se kriminalne grupe „takmiče“. Grupa koja ulazi na tržište narkotika odluči se da koristi nasilje ili prijetnju silom kako bi signalizirala svoju odlučnost i moć. Nasilje može biti korišćeno i kao pokušaj uklanjanja konkurencije. Ponekad se koristi unutar ili između grupe za kažnjavanje ili za rješavanje sporova. Ubistva mogu biti i simptom unutrašnje borbe za vlast ili pokazatelj da jedna grupa posluje sa strane. Jedna od interpretacija koja je posebno relevantna kad je država korumpirana jeste da se nasilje kriminalne organizacije može posmatrati kao konkurencija za pristup.

Nasilje i ubistva se koriste strateški, kako bi se privukla pažnja kao pružatelja usluga na tržištu zaštite. Pobjednik djeluje pod zaštitnim okriljem države, dok se politička elita može osloniti na njega kada joj zatrebaju usluge zločinačke skupine – piše u analizi.

Intenzitet suparništva klanova može se dijelom objasniti iznosima novca o kojima se radi.

– Uzgoj koke i proizvodnja kokaina je u porastu zadnjih pet godina. Od 2018. godine postoje brojne zaplene kokaina u koje su uključene grupe sa Zapadnog Balkana. Mnoge pošiljke su bile između 500 kilograma i tone, a neke su bile još i veće. U februaru 2020. godine uhapšeno je nekoliko članova crnogorske posade nakon što je zaplijenjeno pet tona kokaina sa obale Arube. Tokom 2019. četiri crnogorska mornara uhapšena su u Filadelfiji zbog saučesništva u trgovini gotovo 20 tona kokaina iz Latinske Amerike – konstatovano je u analizi.

Ž.B.

---

Pozicionirali se kao ključni igrači u poslu sa kokainom
U proteklih deset godina grupe sa Zapadnog Balkana, posebno iz Albanije, Crne Gore i Srbije, obezbijedile su put prema „lancu vrijednosti“ u velikom broju globalnih žarišta kriminalne aktivnosti.

– U procesu su se pozicionirali kao ključni igrači u poslu sa kokainom između dobavljača u Latinskoj Americi i distributera, kao što je italijanska mafija u zapadnoj Evropi. Te kriminalne grupe su odgovorne za finansiranje, prevoz i distribuciju velikih količine kokaina iz Južne Amerike u Evropu. Te velike kriminalne grupe su u stanju da sarađuju sa lokalnim kriminalcima i pristupaju kokainu na „izvoru“, što u kombinaciji sa njihovom prisutnošću u velikim evropskim lučkim gradovima znači da su u stanju da kontorlišu snabdijevanje kokainom – navodi se u analizi.