Slava Božića u dijaspori traje bez prestanka, za razliku od Srbije, Bosne i drugih svetosavsko-primorskih krajeva gdje je intenzitet proslave najradosnijeg hrišćanskog praznika, smanjivan ili čak i prekidan, a sve zbog spoljašnjih presija i prisila, priča episkop zapadnoamerički Maksim (Vasiljević). U Americi tih prisila nije bilo i Božić se slavio na tradicionalan način, okupljanjem u hramovima za Badnji dan i veče, jer badnjak gori i po danu. A od prošle godine, vladika Maksim je odlučio da obnove tradiciju primanja građana u episkopskom domu.
– S obzirom da je Božić crkveni praznik, ali i domaćinski i porodični, i ova naša porodica u Los Anđelesu sa četiri parohije, odlučila je i ponovo pokrenula tradiciju da episkop u svoj dom primi posebno one koji su bezuslovno pomagali siromašnima, Crkvi... Crkvena vrata su svima uvijek otvorena, ali vole ljudi da uđu i u domaću, intimniju atmosferu, da ih dočeka badnjak na vratima, da se sretnu sa dragim ljudima poslije 20, pa i 30 godina, iako žive u istom gradu. Bio je to lijep događaj koji je naišao samo na pozitivne reakcije tako da ćemo ga praktikovati i ubuduće – priča episkop Maksim.
Vladika je od 2006. godine na čelu Zapadnoameričke eparhije koja obuhvata 13 saveznih država na obali Pacifika. Svjedok je i akter razvoja Crkve na američkom kontinentu. Kako je naveo, tradicionalna proslava Božića se ne može nikada „oduzeti” narodu, samo se ponekad može zasjeniti spoljašnjim bljeskom komercijalnog Božića u Americi.
– Neko je rekao da je došlo vrijeme da se hrišćani odupru komercijalizaciji praznika, te da praktično oslobode Božić, da ne bude talas marketinga. Međutim, u tom smislu mi imamo malu distancu prema zapadnom stilu, i u prilici smo da još svečanije, dublje, radosnije proslavimo taj praznik, da prepoznamo Gospoda Boga koji je postao dijete i čovjek, da prepoznamo Boga kao život, a ne Boga kao objekat, što je opasnost od modernog komercijalnog Božića – priča vladika Maksim. Dan otvorenih vrata je i ove godine zakazan u domu episkopa u krugu Srpske pravoslavne crkve Sveti Stefan u Alhambri, u Kaliforniji.
– Crkva Sveti Stefan je građena sa najčistijim i najiskrenijim željama da to bude sveto mjesto. Vrlo često je i srpski inat vodio ljude da grade crkve da bi bili konkurencija nekoj drugoj, obližnjoj. Ova je građena sa namjerom da bude sjedište pravoslavne parohije kojoj će jedina svrha biti bogosluženje pravoslavnog proslavljanja Boga. Njeni ktitori, priložnici i dobrotvori rekli su da se u njoj nikada neće voditi politika. To su rekli i toga se drže do dana današnjeg. Zbog toga je veoma cijene i ostali pravoslavni hrišćani u ovom gradu, pa zato važi za svjetionik Los Anđelesa. Ona je ikona Bogorodice, zaštitnice Božje, koja pokazuje naše poštovanje prema Majci Božijoj. Na ulazu u crkvu postoji ikona na kojoj piše „Nuestra Senora de Los Angeles”, u prevodu „Naša vladičica Bogorodica carica anđela”, a skraćenica dvije poslednje riječi je naziv Los Anđelesa. To je Bogorodičin grad – kaže vladika Maksim.
Eparhija koju vodi, pruža se na prostoru većem od bilo koje druge pravoslavne eparhije. Od Aljaske do Meksiko Sitija treba letjeti desetak sati avionom, a od istoka do zapada opet se leti oko osam do devet sati od Kolorada do Havaja.
– Naše parohije su šarolike u smislu etničkog sastava. Imamo Srbe, Amerikance preobraćenike od 40, 50 godina, pa do dana današnjeg koji su prigrlili našu vjeru. Imamo puno zainteresovanih da prime pravoslavlje – kaže episkop Maksim.
Vladika za „Dan” objašnjava kako se na Ameriku gleda prije nego što se stupi na njeno tlo, a koliki je u suštini njen civilizacijski značaj.
– I prije nego što dođemo u Ameriku mi smo svi u Americi, jer konzumiramo američku kulturu preko muzike, filma, sporta i raznih drugih društvenih sadržaja. Taj zapadni uticaj se kod nas osjećao i u doba komunizma. Djelovanje jednog episkopa je vezano za objedinjavanje naroda i to kroz Svetu liturgiju, to je žarište odakle se prenosi oganj. Ako zamislite da je ovaj svijet hladna oblast kojoj treba vatra zajednice ili episkopije, onda je parohija ognjište odakle uzimamo plamen i nosimo dalje. Uloga episkopa je da bude na raspolaganju, da nadgleda sve, ali ne kao nijemi posmatrač svoga stada, već da u njemu i djeluje i aktivno učestvuje. Svaki episkop i svaka eparhija imaju svoje izazove za koje se unaprijed pripremaju, participiraju ih jer mi znamo da ovaj svijet traži spasitelja i spasenje, a Crkva je majka, zajednica života i u tom smislu je zadatak episkopa da širi plamen vjere u Hrista, vaskrsenja i spasenja – kaže vladika Maksim.
Izazovi sa kojima se mi ovdje susrećemo, priča vladika Maksim su oni isti o kojima je govorio vladika Nikolaj žički i ohridski da narod u dijaspori, živeći u rasijanju, odvojen od ognjišta–matice, teži da stvori „saksiju” u kojoj njeguju biljku svog nacionalnog crkvenog identiteta.
– On je govorio kako to ne bi trebalo tako da bude, nego da gdje god da se nađemo na toj prostranoj njivi sijemo i djelavamo taj vinograd Gospodnji. U tom smislu ovdje je ponekad teško pomoći ljudima da se u novoj sredini osjete kao svoj među svojima. Ali, hrišćani su po svom prizvanju kosmopolite. Ako iko ima univerzalnu „globalističku” poruku – to je hrišćanstvo, da je Hristos spasitelj ne samo ovog svijeta, već cjelokupnog univerzuma – kaže vladika Maksim.
Karakteristično za ovaj dio svijeta jeste da je Pravoslavna crkva u jednom istorijskom smislu i migrantska, te da ima stalni priliv vjernika.
– Najveći priliv se poklopio sa mojim dolaskom, to su bili prognanici iz Republike Srpske i Srpske Krajine koji su dolazili kroz razne programe američke vlade i njihovih humanitarnih organizacija i tako su nam se formirale parohije u Denveru, Solt Lejk Sitiju, Portlandu, Finiksu itd. Nesreća koja je zadesila sve pravoslavne hrišćane u 20. vijeku u Rusiji, od takozvane Oktobarske revolucije, dovela je do ogromnog raseljavanja. Dakle, nekada istorijske nesreće doprinesu drugoj pozitivnoj dimenziji. Tako je naš narod našao svoju sreću u tuđini, iako se nikada čovjek ne može lako odreći onoga što je bio, niti treba, samo je pitanje kojim ćemo stavom prevazići nevolje i probleme, a to je vjera – poručuje vladika Maksim.
Poznati smo kao narod koji pomaže u nevolji, u čemu Crkva prednjači, a tako je i sa ovom Zapadnoameričkom eparhijom.
– Sve funkcioniše spontano, ljudi imaju manir da pomognu drugima. Neštedimice se pomaže i šalje pomoć prije svega rodbini, a onda i u zavičaj. Odavde pomoć nikad nije prestala da odlazi ka Kosovu i ostalim mjestima stradanja – priča vladika Maksim.
S.RADEVIĆ


Blagoslov

Vladika Maksim kaže da u Americi imaju mladih sveštenika, oduševljenih misijom širenja hrišćanstva. Ima ih među Srbima rođenim u Americi.
– Ljudi nam šalju dopise da ih blagoslovimo i preobratimo u pravoslavnu vjeru i primimo u našu Crkvu. Po određenim pravilima, to se i čini. Jedan naš sveštenik, koga sam rukolopožio, sa grupom pravoslavnih vjernika formirao je crkvu, imanje, ustanovili hor, imaju upravu i tako privlače druge vjernike. Šta ćete više od toga... Nažalost, imamo i dosta primjera naših parohija koje se gase jer su starosjedioci već u zrelijoj dobi čija djeca ih ne nasleđuju u vjeri. Nije to samo kod Srba, već je pravilo za sve narode. To tako učine istorijske prilike – kaže vladika Maksim.


Ponosni na preko 70 izdanja

Crkva Svetog Stefana u Alhambri u Los Anđelesu bavi se i izdavaštvom. Na rad izdavačke kuće „Sveti Sebastjan” posebno su ponosni. Dosad su objavili 70 djela vodećih srpskih duhovnih mislilaca, pisaca, teologa – Svetog Nikolaja, Svetog Justina, Svetog Save, djela Mardarija porijeklom iz Lješanske nahije koga u Americi poštuju kao svetitelja... Inače, Sveti Sebastijan, po kome je nazvana izdavačka kuća je rođen u Americi, a porijeklom je iz Boke.
– Drago nam je što se sada životi svetitelja čitaju iz pera srpskih pisaca. Najljepše priče, teološki traktati, himne, pa na kraju krajeva i romansirana djela iz pera srpskih pisaca su sada dostupna i Amerikancima. Mi sve naše knjige štampamo u Srbiji, i na taj način pomažemo srpskim zemljama. Posebno smo ponosni na Monografiju o hrišćanskom nasleđu Kosova i Metohije koja je dobila nagradu kao izdavački poduhvat iz dijaspore. Planiramo da štampamo Istoriju Srpske crkve u Americi, koju Srbi ovdje pišu već 200 godina. Naš izdavački poduhvat je i knjiga patrijarha Pavla, čije će se pouke sada čitati i na engleskom jeziku – kaže episkop Maksim.
Posebno je zanimljiv način formiranja izdavačke kuće „Sveti Sebastjan”. Kako kaže vladika Maksim, kada je prije 25 godina jedan srpski episkop posjetio Ameriku on je na stranici Jevanđelja napisao: „Ko će Americi dati Kirila i Metodija? Da li će to biti pravoslavni Srbi?”.
- Amerika je po definiciji hrišćanska zemlja, ali u novije vrijeme zbog raznih društvenih i globalnih promjena teži da zaboravi svoj hrišćanski identitet. Potrebna je nova hristijanizacija Amerike. Kako je neko umjesno rekao, Amerikanci imaju Isusa, ali nemaju Hrista. Imaju Isusa koji je savršeni čovjek koji je ponudio savršeno učenje, ali ga više doživljavaju na individualni način. Hristos je jedna dimenzija koja podrazumijeva Crkvu, zajednicu. Kirilo i Metodije su preveli ne samo bogoslužbene, nego i teološke knjige i tako je naš narod kroz predanje riječi i ikone prepoznao Hrista, pa kroz našu izdavačku djelatnost želimo da odgovorimo na tu potrebu američkog društva. Oni traže da im se objasni vjera i koji je smisao svega – kaže vladika Maksim. Osnovali su školu ikonografije, freskopisa, ikonopisa..


Način komunikacije ne mijenja ljudsku prirodu

Pored izdavačke djelatnosti, zahvaljujući đakonu Vladanu Radovanoviću, u Crkvi Sveti Stefan razvijaju i digitalnu djelatnost. Riječ je o aplikaciji zahvaljujući kojoj će na android i ajfon platformi, biti moguće premostiti jaz u bogoslužbenom životu vjernika. Sve informacije iz pravoslavlja biće im dostupne u svakom trenutku.
– Dosad je bilo, dođu nedjeljom, pričeste se, a onda opet šest dana praznog hoda i tada nisu u dodiru sa ikonama, molitvama, a trebalo bi. Sada nam savremene tehnologije mogu pomoći da nas, kad se probudimo dočeka ikona, tekst žitija svetitelja, himna, fotografija sveca... Aplikacija će biti dostupna u više verzija i na nekoliko jezika, ali na univerzalnom jeziku Crkve kojim govore ikone. To je ispravno djelovanje, praksa koja odgovara našem vjerovanju, a u svemu ovome moja je samo savjetodavna uloga jer su poznate filozofske dileme da li čovjek može da promijeni način komuniciranja, a da ne promijeni svoju prirodu – kaže đakon Vladan.