Istaknuti istraživač i istoričar dr Goran Komar objavio je svoje novo djelo „Manastir Trebinje (Tvrdoš) pregled pomena kroz vijekove”. Knjiga koja se sastoji od 112 ćiriličnih arhivskih dokumenata izazvala je veliko interesovanje ne samo istoričara i poznavalaca istorije tog vremena na tromeđi. O novom naslovu dr Komara na prvoj promociji koja je održana u punom Muzeju Hercegovine u Trebinju, pohvalno je govorila Milana Babić, doktor lingvističkih nauka, glavna i odgovorna urednica Zadužbine „Knez Miroslav Humski” iz Trebinja, koja je pored Društva za arhive i povjesnicu hercegnovsku iz Herceg Novog izdavač novog djela dr Komara.
– Ovo djelo je istorijski hod, od cara Konstantina do danas. Ovo nije samo priča o istoriji jednog manastira, i istorija Trebinja - Goran Komar je uspio da dođe stigne do onoga što se zove istorija Zapadnog Balkana. Da bi se ova knjiga shvatila i mogla čitati neophodno je predznanje, posebno iz istorije SPC i državotvornosti crkve – kazala je ona.
Centralni dio knjige je posvećen 17. vijeku kada se Srpska crkva našla između dvije oštrice - Rimske kurije i Osmanskog carstva. Iz svih ovih dokumenata koje je sakupio Goran Komar provijavaju likovi naših patrijarha koji su najzaslužniji za opstanak naše vjere na ovom prostoru, kazala je ona.
Objavljivanje ovog rada Novljanina dr Gorana Komara, Hercegovca po porijeklu, nova je stranica u radu Zadužbine, najavila je ona.
– Komarova knjiga je ulazak u časni nepravedno zapostavljeni svijet koji je skrajnut. Goran Komar je učinio dosta da nam približi. Kroz istoriju manastira Trebinje, ili Tvrdoš, Komar razmatra njegov statut ali i političke odnose i procese toga doba – rekla je dr Babić.
Komar je naglasio da njegova nova studija nije klasična istorija jednog manastira, već više skup zapisa koji su sačuvani najviše zahvaljujući trudu Ljubomira Stojanovića, ali njegovih istraživanja dubrovačkih, venecijanskih, vatikanskih, hercegnovskih i drugih arhiva.
– Manastir Trebinje Tvrdoš je imao veliku važnost za narod ovog kraja i kada se sagleda istoriografija i literarna tradicija vidi se da je on zaslužan za nastanak grada. Dokumenti u ovoj knjizi veoma su bitni za srpsku crkvenu i nacionalnu istoriju, i bacaju posve novo svjetlo na istoriografiju, život i značaj crkve u Hercegovini i Boki. Naši dokumenti dovode u pitanje dosad prihvaćena tumačenja – kazao je Komar.
Postoji nekoliko otvorenih pitanja koje postavlja arhivska građa objavljena u ovoj knjizi, kazao je autor, koji se prije svega odnose na razvoj i istoriju Zahumsko-hercegovačke mitropolije 17. vijeka, kada je na njenoj teritoriji kulminirao pritisak za unijaćenje pravoslavnik Srba.
– Ovim naslovom pokreću se vrlo intrigantna pitanja uz obavezu da temu započetu ovom knjigom istraživači svojim radom dopunjavaju. Ova knjiga čini istorijsku građu. Dokument po dokument, oni svjedoče o vremenu i prostoru, o ljudima i njihovom životu. Ovi dokumenti pokazuju da je ćirilica bila balkansko pismo kojim nijesu pisali samo pravoslavni već i katolici između sebe, kao i Turci u korespodenciji sa njima – naglasio je dr Goran Komar.
Umirovljeni vladika Atanasije zahvalio se dr Goranu Komaru na njegovom višedecenijskom radu o Hercegovini, Bosni, Boki, Crnoj Gori.
– Gdje ga sve nije bio, od Boke do Glamoča. Hvala mu na tom trudu i radu kojim je produbio naša istorijska znanja, jer malo je ovakvih trudbenika u ime naše crkve i naroda – rekao je vladika Atanasije.
On je kazao da je Komar jedan od onih ljudi koji rade predano na istoriji humske, odnosno Hercegovačko-zahumsko- primorske eparhije, koja iduće godine obilježava 800 godina postojanja.
U drugom dijelu večeri održana je projekcija oko 150 fotografija iz Stare Hercegovine, Hercegovine i Boke, i prikazani su neko od dokumenata koji se nalaze u ovoj knjizi koja je promovisana u prepunoj sali Muzeja Hercegovine u Trebinju.
Z.ŠAKOTIĆ