Efikasni sistemi zaštite, planiranje i upravljanje, uz poštovanje struke, temeljni su stubovi u očuvanju prirodne i kulturne baštine i njenog vrednovanja, koji su zadnjih decenija poljuljani u Kotoru - Gradu svjetske kulturne baštine, što je naročito postalo vidljivo u „doba korone“. Ako se ne poštuje mišljenje struke, Stari grad Kotor biće prvi na udaru negativnih posljedica pandemije, poručuje branša arhitekata. Zakonski propisi su osnova brige za kulturna dobra, Kotor ima Studiju zaštite, a u izradi Nacrta Prostornog plana učestvuju nestručni ljudi, što se odražava i na praktično stanje. Briga državnih institucija nije proporcionalna činjenici da je 60 odsto crnogorskog kulturno-istorijskog nasljeđa pohranjeno u Boki kotorskoj, zaključili su učesnici tribine održane na terasi Pomorskog muzeja Crne Gore u Palati Grgurina.
Arhitekta Vlasta Mandić, uz arheologa dr Jovicu Martinovića, doajenka u zaštitarkoj djelatnosti Grada svjetske baštine, koja zastupa princip „aktivne zaštite“, konstatovala je da ono što je obnovljeno Fondom solidarnosti poslije zemljotresa nije revalorizovano tako da „Grad sam sebe izdržava“. Ona je svoje konkretne predloge u pisanoj formi uputila na adresu Opštine, te predložila da slično urade i svi zainteresovani građani. Skrenula je pažnju na saobraćajne gužve zbog velike koncentracije objekata, na turističku valorizaciju ribarskog mjesta Muo kroz izgradnju šetališta „lungo mare“, reanimaciju mosta preko Gurdića, kategorizaciju trgova, dugoročno rješenje za izgradnju žičare San Đovani i dr.
Najveći resurs ovog područja treba da bude zaštićen temeljno i integralno, „od Veriga do Veriga“, ne samo sakralni objekti, palate, tvrđave, već cjelokupni kulturni pejzaž, kao tvorevina zajedničkog djelovanja čovjeka i prirode, istakla je Aleksandra Kapetanović, arhitekta u NVO„Expeditio“. Ona podsjeća na upozorenja eksperata Uneska da se uništava život i duh grada iseljavanjem njegovih starosjedelaca, nestajanjem zanata, trgovina, knjižara, čime on posjetiocima postaje nezanimljiv. Vrlo složeno je pitanje valorizacije Tvrđave Sveti Ivan, za čiji obilazak su turisti lani plaćali po osam eura. Na stotine hiljada eura opština zarađuje na tom Uneskovom biseru, pri čemu se uopšte ne vidi da se išta ulaže u njeno očuvanje i revitalizaciju, jer su mnogi njeni dijelovi počeli da se urušavaju. Kapetanović je apelovala da se naprave svi postupni koraci u analizi stanja Fortece, da se napravi plan, pa tek onda da se, korak po korak, pristupi njenoj obnovi.
Marina Dulović, sekretarka Sekretarijata za kulturu, sport i društvene djelatnosti tražila je odgovor struke na pitanje gdje udomiti zbirku kamene plastike i kako valorizovati arheološko nasljeđe Risna. Tribina „Kotor 2020“ – Posljedice i oporavak nakon „Kovida 19“ je novi projekat, organizaovan sa ciljem da građani/ke, nakon perioda izolacije, imaju priliku da zajednički promišljaju aktivnosti kako da što bezbolnije izađu iz krize i problema u kojima se našao i Kotor. Bibliotekarka Jasmina Bajo diskretno je usmjeravala sagovornike ka zanimljivoj temi.
M.D.Popović

Potrebna institucionalna podrška
Dr Ilija Lalošević je apelovao da se zgrada bivše „Jugooceanije“, jedno od najboljih arhitektonskih rješenja, podhitno zaštiti kao vrijedno kulturno-istorijsko nasljeđe. Istakao je da je zemljotres 1979. godine skrenuo pažnju svjetske javnosti na Kotor i njegovo kulturno blago, a preduzeće „Obnova“ i opštinski Zavod za zaštitu spomenika kulture, kasnije Regionalni, sa svojim konzervatorskim, slikarskim, arhitektonskim radionicama, te specijalnom građevinskom operativom, značajno su doprineli očuvanju baštine. Ukidanjem Zavoda nakon 40 godina nestala je institucionalna podrška za hitne intervencije i brigu o spomenicima kulture, te su nakon 2011. godine, formiranjem Uprave, odbijani svi predlozi koje je davala zaštitarska branša iz Kotora.