KO­TOR - Po­sta­vlja­njem sta­bla du­ba na trg is­pred cr­kve Sv. Ni­ko­le, mje­šta­ni Pe­ra­sta su na­sta­vi­li da nje­gu­ju sta­ri obi­čaj „Pri­mo Mag­gio“, ili „mađ“, ko­ji se odr­ža­va u čast pro­lje­ća. Iako se odr­ža­va sva­kog 1. ma­ja, obi­čaj ne­ma ve­ze sa pra­zni­kom ra­da, ne­go je po­ve­zan sa tra­di­ci­jom sla­vlje­nja no­vog ži­vot­nog ci­klu­sa, te su u ki­će­nju sta­bla, po­red mla­dih že­na, naj­vi­še uče­stvo­va­la dje­ca, ko­ja su na gra­ne ve­zi­va­la ša­re­ne tra­ki­ce, đe­vre­ke (ko­ro­ma­ne), fla­ši­ce mli­je­ka i vi­na, za plod­nu i be­ri­ćet­nu go­di­nu. Obi­čaj je da mla­do sta­blo du­ba ube­re naj­no­vi­ji mla­do­že­nja iz mje­sta, a to je ovog pu­ta uči­nio Mar­ko Ka­šće­lan. On i nje­go­va su­pru­ga Želj­ka vjen­ča­li su se 14. mar­ta i za­slu­ži­li čast da ovaj „mađ“ da­ru­ju pe­ra­škoj mla­do­sti. Ana Ma­ri­ja Đu­ka­no­vić, pred­sjed­ni­ca mje­sne za­jed­ni­ce, ka­že da je naj­svje­ži­ji mla­do­že­nja Bran­ko Gu­delj, ko­ji tre­nut­no ni­je u Pe­ra­stu. On se 18. apri­la na Go­spi od Škr­pje­la vjen­čao sa iza­bra­ni­com iz Če­ške. On je sta­ro­sje­dje­lac Pe­ra­sta ko­ji već če­ti­ri go­di­ne ži­vi u Pra­gu, ali je mo­rao da se na­kon vjen­ča­nja vra­ti u Če­šku zbog po­sla. Zbog to­ga je Ka­šće­lan pre­u­zeo ovu li­je­pu čast.
-Kre­nuo sam ju­tros u 3,30 sa­ti i ubrao sta­blo du­ba, „mađ“, pod­no pe­ra­škog br­da Sve­ti Ili­ja, i do­nio ga na trg. Čast mi je da sam po­di­gao ‘’mađ’’ na tr­gu, ka­že Mar­ko, ko­ji se na­kon ško­lo­va­nja i ži­vo­ta u Pod­go­ri­ci, vra­tio rod­nom Pe­ra­stu, gdje je otvo­rio re­sto­ran „Pa­lac Je­le­na“. On je za­jed­no sa Pe­ra­šta­ni­ma po­di­gao „mađ“ i po­sta­vio ga u spe­ci­jal­no po­sta­vlje­no udu­blje­nje me­đu ka­me­nim plo­ča­ma. Vo­kal­no-in­stru­men­tal­ni sa­stav „Šku­ri­ban­da“ je pje­smom uz man­do­li­ne i gi­ta­re „za­či­nio“ po­sta­vlja­nje „ma­đa“ na trg, a nje­go­vi čla­no­vi su za­tim, ne pre­ki­da­ju­ći svir­ku i pje­smu, za­jed­no sa mje­šta­ni­ma i go­sti­ma, na­pra­vi­li đir oba­lom Pe­ra­sta. Za­u­sta­vi­li su se u ba­šti re­sto­ra­na „Đar­din“, gdje su lju­ba­zni do­ma­ći­ni, An­dro i Mi­le­na Ra­du­lo­vić, po­slu­ži­li sve ko­ro­ma­ni­ma (đe­vre­ci­ma) i bi­je­lom ka­fom. Kla­pa „Lun­go ma­re“ i mje­šo­vi­ti hor Za­jed­ni­ce Ita­li­ja­na iz Uma­ga, ko­jim je di­ri­go­vao Ma­u­ri­cio Lo­pin­to, svo­jim pje­sma­ma na tr­gu is­pred cr­kve Sv.Ni­ko­le uve­li­ča­li su pr­vo­maj­sko sla­vlje u Pe­ra­stu.
‘’Pri­mo Ma­đo’’ je sta­ri obi­čaj ko­ji je, po ri­je­či­ma Ma­ri­ne Bra­i­no­vić, na­kon niz go­di­na za­tiš­ja, Mje­sna za­jed­ni­ca Pe­rast ob­no­vi­la 1989. go­di­ne, a ka­sni­je je nje­go­vo or­ga­ni­zo­va­nje pre­u­ze­lo i Dru­štvo pri­ja­te­lja Pe­ra­sta. Ne zna se tač­no ot­kad je za­ži­vio u ovom kra­ju. Zna se da je po mno­gim bo­ke­škim mje­sti­ma, pon­ta­ma, bi­lo ki­će­nje „ma­đa“, ali se obi­čaj za­dr­žao sa­mo u Pe­ra­stu, ob­ja­šnja­va don Sreć­ko Ma­jić, pe­ra­ški žup­nik, na­vo­de­ći da se ku­će u Pe­ra­stu pro­da­ju, ku­pu­ju ih stran­ci, a mje­šta­ni od­la­ze u ne­ka dru­ga mje­sta, te je u gra­du sve ma­nje sta­ro­sje­dje­la­ca.
-Obi­čaj je bio pre­ki­nut u vri­je­me ko­mu­ni­zma, jer su ga ta­da­šnje vla­sti po­ve­zi­va­le sa vjer­skim osje­ća­nji­ma. ‘’Mađ’’ u užem smi­slu ne­ma vjer­sko ne­go ži­vot­no zna­če­nje – po­če­tak pro­lje­ća, po­če­tak ži­vo­ta. Kroz obi­čaj je ov­da­šnji na­rod da­vao pred­nost ljud­skim ma­te­ri­jal­nim po­tre­ba­ma u od­no­su na ne­ke dru­ge. Eto, opet se po­čeo sla­vi­ti, za­hva­lju­ju­ći slo­bo­di, de­mo­kra­ti­ji, na­rod se ma­lo opu­sti, za­ba­vi. Pa­ra­doks je što se s jed­ne stra­ne sma­nju­je broj sta­nov­ni­ka Pe­ra­sta, a s dru­ge pod­sti­če unu­tra­šnji im­puls ži­vo­ta, pri­vlač­no­sti jed­nom kul­tur­nom, vjer­skom mje­stu Pe­ra­stu, ka­zao je don Ma­jić.
M.D.Po­po­vić