Naša crkva sjutra, 27. januara, po novom kalendaru obilježava dan posvećen našem prvom arhiepiskopu Svetom Savi. Rastko Nemanjić, najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje rođen je oko 1175, a preminuo je u Trnovu 14. januara 1236. godine. Rastko je bio srpski princ, potonji monah, iguman manastira Studenice, književnik, diplomata i prvi arhiepiskop autokefalne Srpske pravoslavne crkve.
Kao mladić dobio je od oca na upravu Zahumlje (1190. ili 1191). Ubrzo 1192. godine Rastko je pobjegao na Svetu goru i zamonašio se u ruskom Manastiru Svetog Pantelejmona, gdje je dobio ime Sava. Kasnije je sa svojim ocem, koji se zamonašio i dobio ime Simeon, podigaoManastir Hilandar (1198-99), prvi i jedini srpski manastir na Svetoj gori.
U Srbiji je 1202. godine došlo do rata za vlast između Vukana i Stefana Prvovjenčanog, sinova župana Stefana Nemanje. Poslije izmirenja 1204. godine veliki župan Stefan Prvovjenčani i knez Vukan pozvali su Savu da ih potpuno izmiri i on se vratio u Srbiju početkom 1208. godine. Istovremeno se bavio prosvjetiteljskim radom, nastojeći približiti svojim sunarodnicima osnove vjerske i svjetovne pouke, da bi se 1217. vratio na Svetu goru.
Godine 1219. Sava I Srpski je ubijedio Vaseljenskog patrijarha i Nikejskog cara da odobre autokefalnost (samostalnost) Srpske crkve sa statusom Arhiepiskopije. Vaseljenski patrijarh Manojlo I Carigradski u Nikeji je imenovao Savu I za prvog arhiepiskopa Srbije. Sava ostao je arhiepiskop sve do 1233. godine, da bi ga tada zamijenio njegov učenik Arsenije I Sremac.
Dva puta je putovao u Palestinu. Na povratku sa drugog od tih hodočašća u Svetu zemlju, smrt ga je zatekla u tadašnjoj bugarskoj prestonici Velikom Trnovu 14. januara 1236. Njegove mošti je u manastir Mileševu prenio njegov nećak, kralj Stefan Vladislav I.
Sava je ostavio više pisanih djela. Zato je bio jednan od značajnijih pisaca i pravnika iz srednjeg vijeka kod Srba. Njegova najznačajnija pisana djela su „Žitije Svetog Simeona”, „Karejski tipik”, „Hilandarski tipik” i „Studenički tipik”, kao i „Zakonopravilo”.
Obrazujući buduće službenike pravoslavne crkve stekao je velike zasluge za razvoj školstva i prosvjete kod Srba u srednjem vijeku.
Savin kult u narodu bio je jak. Poslije jednog ustanka Srba protiv Osmanskog carstva, turski zapovjednik Sinan-paša je naredio da se spale mošti Svetog Save na Vračaru, negdje oko 1594. Na mjestu gdje su spaljene njegove mošti sazidan je Hram Svetog Save, (na Vračaru, u Beogradu), najveća pravoslavna bogomolja kod Srba.
Zbog svoje prosvjetiteljske uloge u istoriji Srba Sveti Sava danas se slavi i kao školska slava.

---