-PIŠE Perivoje Popović

Znameniti ruski imperator, jedan od najvećih u istoriji svijeta, Petar Veliki, uputio je 3. odnosno 13. marta 1711. godine, prvom crnogorskom mitropolitu iz svetorodne kuće Petrovića-Njegoša, vladici Danilu „vojevodiču srpskoj zemlji“, kako se on predstavljao, čuvenu gramatu, čija je osnovna poruka bila poziv na borbu za slobodu i otpor tirjanstvu. Nije nebitna i činjenica, naprotiv, istorijski je vrlo bitan momenat da su, kako kazuje poč. akademik Dušan Martinović u knjizi „Generali iz Crne Gore u ruskoj vojsci, CID, Podgorica, 2002, str, 4, „Na vijest o dolasku ruskih emisara” (Lukačevića i Andrejevića Miloradovića, po inicijativi P.A. Tolstoja i Zmajevića, a na preporuku Save Vladislavića-Raguzinskog; pr. P. P.) pohrlili su u Crnu Goru glavari susjednih kučkih i hercegovačkih plemena“.
Dakle, 3./13. mart je Dan prvog međunarodnog priznanja istorijske Crne Gore, dan kojim počinje njena državnost u smislu kako to poima moderna politička teorija. Gramata Petra Velikog je bila podsticaj povjerenja Brđana i Hercegovaca za ostvarenje vjekovnog sna o ujedinjenju sa Crnom Gorom i ostalim srpskim zemljama. Konkretna, materijalno lako prepoznatljiva i nesporna činjenica datih zbivanja je Bitka na Carevom Lazu 17./29. jula 1712.godine – u pitanju je (posredna) vojna podrška vodeće svjetske vojne sile Crnoj Gori.
Prolaze godine, živi svetorodni duh vladika Petrovića Njegoša – pred odlazak u vječnost vladika Sveti Petar Cetinjski proklinje Crnogorce i Brđane na veliki zli potonji čas onoga ko se odrekao Majke Rusije...
Njegov veliki i jedinstveni naslednik, Poeta Magnus, vladika crnogorski i brdski P.P. Njegoš biva hirotonisan u visokopreosveštenstvo, mitropolita, u carskoj prestonici. U jednom trenutku ruski car prilazi neposredno vladici Radu i videći ga onako po svemu posebnog, kaže: „Vi ste, Vladiko, visočiji od mene!” „Samo je gospod viši od ruskog cara – odgovorio je Tajnovidac Lovćenski!
Namjera ovog skromnog teksta jeste, iako to mnogi znaju, da se podsjete, da oni koji ne znaju, saznaju i posebno da se, ako umiju, oni koji namjerno zaboravljaju da se zastide pred sjenima velikih predaka i pred pogledima zbunjenih potomaka...
U trenucima dok nastaje ovo skromno pismo crnogorskoj javnosti, predsjednik ruske federacije odlikuje predsjednika republike Srbije najvećim ruskim carskim odlikovanjem – cijela je Crna Gora ponosna, ali s pravom i ljubomorna i ljuta...
Nakon tog čina, predsjednik Ruske Federacije sa svojim domaćinom posjetio je hram Svetog Save na Vračaru.
Nije poznato da li će naslednik prestola Petra Velikog posjetiti mauzolej vladike Danila Petrovića Njegoša na Orlovom kršu iznad Cetinja, a nadomak Jezerskog vrha na Lovćenu !?
Kada se jednom iz mamurluka probude Crnogorci, kad u njihovim grudima ponovo počne da kuca srpsko-spartansko srce i kada na sveti vrh Lovćena vrate Njegoševu zavjetnu kapelu, crkvu Svetoga Petra Cetinjskoga – doći će ruski imperator ponosno u osveštanu zemlju Crnu Goru da se pokloni njenoj svetoj etici i časnoj istoriji koja zna da čuva sebe od drugoga i isto tako drugoga od sebe... „Grob se smije Vladike Njegoša kao da je Sveti Sava doša...“

---