-Autor: Svetlana Slapšak

Riječ je o Makedoniji, ali bi se odnedavno moglo odnositi i na Irsku… Poslije dvadeset godina grčkog odbijanja i fantastičnih predloga o novom imenu za Makedoniju, došlo se, vještim parlamentarnim slalomom, do saglasnosti na obje strane. Oba premijera su svoju političku budućnost uložila za zapis u istoriji. Cipras je izvjesno rizikovao više, izgubio je koaliciju i predao se kasapljenju nacionalista. Za razliku od makedonske nacionalističke opozicije, Grčku vode bogate političke dinastije koje je upravo Cipras, u dugoj istoriji grčke politike, prvi bacio na koljena na izborima, i to dva puta. Ljevičari čistunske orijentacije diljem Evrope, koji su sa visoko dignutim nosom prezirali Ciprasove kompromise, mogli bi se zamisliti nad time: ali ko će se još baviti modernom grčkom istorijom!

Kako je svijet tako dobro podnosio državu koja se zvala „bivša“? Iz perspektive današnje ofanzive pravog ludila u politici, to možda ne izgleda tako strašno. Ni na jednoj strani nisu ostvareni „hiljadugodišnji“ snovi, što je isto tako pozitivan rezultat. No nažalost, osnovni razlog ovog dugog i mučnog postupka bio je da i Makedonija postane članica NATO-a i da tako upotpuni saveznički paket na Balkanu, predstavljen uglavnom parovima mogućnih neprijatelja, sa Grčkom i Turskom na čelu po vojnoj moći. Proslava pobjede razuma je ipak deplasirana. Sjevernu Makedoniju čeka grubo buđenje kada NATO prvi put bude zahtijevao davanje određenog procenta iz državnog budžeta za kupovinu oružja od NATO komintenata, odlazak makedonskog odreda na vojne vežbe u Latviju usred zime, a možda i slanje nekog kontingenta u Venecuelu…

I ovogodišnju proslavu dana kulture u Sloveniji (8. februar, dan Prešernove smrti) pratilo je uzbuđenje u vezi sa govorom predsjednika žirija za Prešernove nagrade, Vinka Mederndorfera. Govorimo o tradiciji: prije nekoliko godina je, demonstracijama i spaljivanjem violončela, na ovaj dan započela duga zimska pobuna koja se završila padom vlade Janeza Janše. Zatim su slijedile protestne izjave, recimo režisera ili učesnika priredbe, sve dok kritički i optužujući govor predsjednika žirija za Prešernove nagrade nije postao institucija namijenjena neposrednom ponižavanju prvih redova publike u Galusovoj dvorani Cankarevog doma. Posledično, političari posle proslave zaglavljuju izlazna vrata, da ih niko ne bi mogao ništa pitati. Ove godine je Mederndorfer prevazišao sva očekivanja, i tu smo ponovo kod NATO-a i sudbine Sjeverne Makedonije: iznio je cjenovnik vozila i oružja koje Slovenija mora kupiti na zahtjev NATO-a i kako to izgleda u poređenju sa osnovnim potrebama kulture. Recimo, jedan oklopni osmotočkaš bio bi dovoljan da se popravi zgrada Slovenačkog narodnog pozorišta koja se raspada, nekoliko čudnih vojnih vozila bi sagradilo dodatak Narodno-univerzitetske biblioteke na koji se čeka preko dvadeset godina, itd. Poučna priča za Sjevernu Makedoniju…

Pobjeda makedonskog visokog političara u slovenačkom parlamentu bila je obilježena odbijanjem stranke Ljevice da se pridruži potvrđivanju dogovora o Sjevernoj Makedoniji – ne zbog imena, već zbog NATO-a.

Čitava rasprava oko imena države Makedonije prethodnih četvrt vijeka bila je savršeno sumanuta: jedina jugoslovenska republika koja se uzdržala od rata kažnjena je nemogućnošću da upotrebljava i ustoliči svoje ime; u svijetu mnogih dvoimenih država to je bio potpuni apsurd, jer niko nije branio Grčkoj da zadrži ime svoje sjeverne pokrajine, Makedonije. Po tome je tačno ime jugoslovenske Makedonije slobodno moglo biti Još Sjevernija Makedonija. U debati su svoj akademski ugled izgubili mnogi klasičari, koji su predlagali što je mogućno uvrnutija imena i strašno se uzbuđivali što se neki mali slovenski narod sa socijalističkom istorijom usuđuje da dirne u neprikosnovenost grčke klasike. No, još veću i neprijatniju sramotu izveli su makedonski političari sa skupim unakaženjem Skoplja. Ništa od toga neće biti popravljeno i zaboravljeno ustanovljavanjem novog imena…

I šta na kraju, odnosno na početku međunarodno prihvaćene i u NATO upisane Makedonije? Čekanje na ulaz u EU, dok još postoji? Mnogo stabilnija država i mnogo više novca? Snove niko ne propituje. Sve što mi ostaje jeste ljubav prema mnogo čemu makedonskom, od jezika do prijatelja, od predjela do muzike, od književnosti do pijace, i sloboda da to imenujem Makedonija.

Peščanik.net

---