- Piše: Dragoljub Pavićević
„Pogledajte Evropu...! Od čega se sastoji? Britanija. Rezervisana, uzdržana. Francuska. Politički nestabilna. Italija. Ekonomski nestabilna. Beneluks, ne računaj. I... Šta čini Evropu? Njemačka.” Tako je o Evropi govorio Konrad Adenauer, kancelar Njemačke od 1949. do 1963. (citirano iz knjige „Uzmicanje američke sile”, autor Henri Brandon).

A danas, više od 60 godina kasnije? Pogledajte Evropsku uniju danas! Britanija odlazi, Francuska u političkoj krizi, već mjesecima ljudi obukli žute prsluke i pobunili se protiv Makronovih poreza i poskupljenja, Italija u ekonomskoj krizi, zemlje Beneluksa minijaturne, zemlje istočne Evrope grcaju u siromaštvu dok se zatvara jedno oko pred korupcijom. Sve je slično, samo Adenauera nema. Uz to, partije sa takozvane „krajnje desnice” napreduju u brojnim zemljama, i u članicama EU i van nje. Na zapadu i na istoku Evrope. Sve je manje razlike između takozvane konzervativne desnice i radikalne krajnje desnice. Zajednički im je imenitelj njegovanje patriotizma, svako na svoj način i iz svog ugla. Preuzimaju pozicije korumpirane liberalne elite u zapadnim zemljama. Miksaju elemente populizma, nacionalizma, ekstremizma, ksenofobije. Odbacuju takozvane „liberalne vrijednosti” implementirajući postupno radikalni nacionalizam. Legitimisana i otjelotvorena kroz vlade i parlamente politika krajnje desnice prelazi sa marginalnih pozicija i uliva se u glavne tokove političkog diskursa, „lomeći u paramparčad” norme građanskog. U stranice političkih programa upisuju zadatke poput dizajniranja modernog nacionalnog identiteta, potiskivanje globalnog kapitalizma, i protivljenje agresivnim stranim ulaganjima.

Jačanje desničarskih partija i pokreta širom Evrope posledica je, pored ostalog, prvo velike finansijske krize iz 2008, a potom najezde na evropeske granice izbjeglica i ekonomskih migranata sa tla Azije i Afrike 2015. godine. Desničari su sada u vladama Italije, Austrije, Finske, Poljske, Mađarske, Norveške. U Švedskoj na poslednjim izborima 2018. tvrdi desničari iz partije Socijaldemokrate Švedske osvajaju skoro 18 procenata glasova i samo ih je koalicioni dogovor četiri stranke spriječio da se domognu odlučivanja u vladi. Podsjećam, u Njemačkoj je Alternativa za Njemačku prvi put posle Drugog svjetskog rata ušla u Bundestag. Ohrabreni napredovanjem širom Evrope, desničari očekuju majske izbore za Evropski parlament, vjeruju u više mjesta i veći uticaj na profilisanje politike na evropskom kontinentu. Na predstojećim izborima za Evropski parlament, teže da osvoje trećinu ukupnih mjesta čime će iskomplikovati evropsku legislativu.

U sjenci Bregzita, pomalo nezapaženo, u Holandiji na izborima za gornji dom parlamenta jedna euroskeptična partija postigla je izvanredan uspjeh. Forum za demokratiju, koji se zalaze za izlazak Holandije iz Evropske unije, dobio je pojedinačno najviše mjesta u gornjem domu parlamenta. To gura i Holandiju u krizu u vrijeme kad se Unija „o jadu zabavila” oko izlaska Britanije.

Britanija izlazi iz EU, a kad će ne znamo. Jaz između građana i političke klase smještene u Vestminsteru sve je širi i sve dublji. Prema pisanju njemačkog sajta „Haute.com”, Evropska unija će godišnje gubiti nešto oko 40 milijardi eura zbog izlaska Britanije. U isto vrijeme, američki prihodi rastu za 13 milijardi dolara godišnje. Kina takođe obezbjeđuje rast prihoda od 5 milijardi. I Rusija obezbjeđuje neznatan rast.

Izlazak iz EU je nešto što mnogi građani širom Evrope u raznim zemljama i te kako podržavaju. To je ono od čega strahuju nedemokratski postavljene tehnokrate i birokrate u Briselu. Sav haos, mrcvarenje i ucjenjivanje Britanije tokom minule dvije i po godine posledica je želje nepristojno dobro plaćenih činovnika, „skupljenih s koca i konopca” iz zemalja članica, da se Britanija kazni, a ostatak Evropske unije upozori šta svaku zemlju čeka ako odluči ono što je i Britanija odlučila. To su najčešće isluženi političari s kojima matične zemlje nijesu znale šta da rade pa su ih poslale u Brisel. Nema boljeg indikatora trenutnom stanju demokratije u EU od činjenice da je protiv izbora Donalda Tuska za predsjednika Evropskog savjeta bila njegova rodna Poljska. Ipak, progurala ga je gospođa Merkel. EU do sada ima pet predsjednika koji nijesu prošli demokratske izbore. Isto tako, Federika Mogerini dolazi iz Italije iz Demokratske partije koja je od 2008. do poslednjih izbora u Italiji izgubila više od polovine svojih glasača i simpatizera. Dekokratskoj partiji su građani Italije povjerenje sveli sa 12. 400.000 glasova 2008. na 6.100.000 na poslednjim parlamentarnim izborima 2018. I dok njenoj partiji građani uskraćuju povjerenje pa sada skoro da nema nikakvog uticaja na politički život u Italiji, njen uticaj na politiku Srbije i Crne Gore raste. Njena funkcija ministra za spoljnu bezbjednosnu politiku je svedena na povremeno „dovođenje za uši” u Brisel Tačija i Vučića. Politika koju vode nedemokratski izabrane i nepristojno dobro plaćene birokrate u Briselu izuzetno je nepopularna u Francuskoj. Kandidat bankara i korporacija Makron pokušava za sad neuspješno da nametne neke svoje ideje reformi EU. Splasnuo mu je entuzijazam kad su mu „Žuti prsluci” izašli na ulice. Izgubi li Makron tlo pod nogama u Francuskoj, s Evropskom unijom je gotovo. Francuska kao faktor kontrole Njemačke dominacije takođe je u teškoj političkoj krizi. Francuska je značajan i čini se jedini balanser koji amortizuje njemačku dominaciju na kontinentu posle odlaska Britanije. Kad im ode Britanija, Njemačkoj i Francuskoj predstoji đavolski težak posao da sačuvaju EU od fragmentiranja.

---