Knjigom „Socijalno-ekonomska struktura društva u Kotoru prve polovine XIV vijeka” arheolog Jovan J. Martinović, istaknuti naučni i kulturni poslenik iz Kotora, predstavio je svoju doktorsku disertaciju učesnicima međunarodnog naučnog skupa „Isprepleteni identiteti: Kotor, Dubrovnik i njihovo zaleđe u višestoljetnoj perspektivi” koji je održan u sali hotela „Kataro”. U recenziji dr Zorana Ladića, naučnog savjetnika na Odsjeku za povijesne znanosti HAZU i dr Srđana Rudića, višeg naučnog saradnika Istorijskog instituta u Beogradu, knjiga je štampana u izdanju OJU Muzeji Kotor i Pomorskog muzeja Crne Gore, čiji menadžment je prepoznao naučnu, kulturološku i istorijsku vrijednost rukopisa nastalog još prošle decenije. Budući da je „dugoprugaš” i sve što radi, to radi temeljno i sistematski, materijal je sakupljao od 1961. godine do sada. Po ocjeni mr Mileve Pejaković Vujošević, doktorand Martinović je na 469 strana u šest istorijskih poglavlja obradio 30 vlastelinskih i 73 pučke porodice, ulažući veliki trud, znanje i rad, koristeći građu Istorijskog arhiva u Kotoru, Državnog arhiva u Dubrovniku i Arhiva Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti. Zbog toga ova knjiga „predstavlja dragocjeni naučni doprinos proučavanju ne samo Kotora, već i istorije balkanskih, mediteranskih i evropskih gradova prve polovine 14. vijeka, jer u većoj mjeri obuhvata i neka opšta pitanja”, te svoje mjesto može naći u naučnim i kulturnim institucijama, bibliotekama u Crnoj Gori i bivšoj Jugoslaviji rekla je Pejaković-Vujošević.
Glavni izvor ovog rada predstavljaju dvije najstarije sudsko-notarske knjige koje pokrivaju period od 1326. do 1337. godine, s tim da nije sačuvan nijedan unesak iz 1328, a najstarija statutarna odredba potiče iz 1301. godine, istakla je dr Katarina Mitrović predstavljajući Martinovićevu knjigu. Objasnila je da je prvo poglavlje posvećeno kotorskoj vlasteli, drugo je posvećeno pučkim - gradskim porodicama koje čine srednji stalež, u trećem obrađuje položaj najnižeg gradskog staleža: slugu, robova, šegrta i kalfi. Robnonovčani odnosi obrađeni su u petom poglavlju, dok je šesto poglavlje posvećeno staležu trgovaca u Kotoru u pomenutom periodu.
- Pojedine porodice, kao što su Bolica, Bizanti (Ćufeti), Buća, opisane su veoma detaljno. Porodici Drago, koja je podijeljena u tri ogranka (Balduin, Bazilio, Toma), potomcima priora Bazilija pomenutog u natpisu sa Crkve Sv. Luke iz 1195. Kao oca ktitorke Buone, udate za Marka Kacafrangi i njegovog sina Draga Bazilijevog, pomenutog u jednoj raspravi iz 1215. Posvećena je čitava studija. Takođe su veoma podrobno obrađene pojedine ličnosti poput ser Tripa Buće, znamenitog diplomate kralja Milutina koji je išao na dvor u Avinjon da u Milutinovo ime pregovara sa papom Jovanom XXII ili ser Nikole Buća, protovestijara cara Stefana Dušana, istakla je Mitrović, pozivajući mlade istraživače da nastave sa proučavanjem bogate građe. U organizaciji Hrvatskog građanskog društva Crne Gore Kotor, u saradnji sa HAZU i Zavodom za povijesne znanosti u Dubrovniku, ovaj skup u Kotoru okupio je 31 naučnog poslenika, doktorande iz Dubrovnika, Kotora, Bara, Beograda, Zagreba, Ljubljane i Sarajeva.
M.D.Popović


Rukopis čekao deset godina

- Kad čekate na izdavača od 2007. godine, kad se rukopis „kiseli” deset godina, izuzetno velika je radost kad se predstavite naučnoj javnosti. Pred kotorskom publikom knjiga će biti promovisana 18. maja, za Noć muzeja. Rukopis je najprije povučen kao disertacija, jer su na Filozofskom fakultetu u Nikšiću prešli na „bolonjski sistem”, a nisu me obavijestili, pa su tražili da sa 74 godine „odslušam” još četiri semestra. Posredstvom koleginice Katarine Mitrović rad je „išao” za Beograd, međutim, kriza u izdavaštvu učinila je da se moj nekomercijalni rukopis vrati u Kotor. Imao sam sreću da prošle godine naiđem na razumijevanje direktora Pomorskog muzeja i OJU Muzeji (Muzeja grada Perasta), uz čiju podršku je knjiga ugledala svjetlost dana u štampariji „Obod”, objasnio je autor za „Dan”.