Cr­kva Sve­te Tro­ji­ce u bi­hor­skom se­lu Aza­ne, uda­lje­nom od Pet­nji­ce de­se­tak ki­lo­me­ta­ra, je­dan je u ni­zu do­ka­za da su Ne­ma­nji­ći na „Sve­tim vo­da­ma Li­ma” po­di­gli pre­ko dvi­je sto­ti­ne cr­ka­va i ma­na­sti­ra, osta­vlja­ju­ći ta­ko traj­no svje­do­čan­stvo o ve­li­či­ni jed­ne di­na­sti­je ko­ja je is­pi­sa­la svi­je­tle stra­ni­ce na­še isto­ri­je. Za­pi­si go­vo­re da je pr­vo­bit­na cr­kva u ovom ži­vo­pi­snom mje­stu uni­šte­na u 15. vi­je­ku, pa­dom gra­da Bi­ho­ra i pro­do­rom Tu­ra­ka u Po­li­mlje. Zna­ju­ći da je sve­ti­nja pri­pa­da­la pa­ro­hi­ji u ko­joj je ne­ka­da slu­ži­lo 12 sve­šte­ni­ka, i da je oko se­be oku­plja­la broj­ne vjer­ni­ke, mje­šta­ni su kra­jem kra­jem 20. vi­je­ka od­lu­či­li da na sta­rim te­me­lji­ma po­dig­nu no­vi hram. Grad­nja no­ve cr­kve u Aza­na­ma tra­ja­la je od 1996. do 2000. go­di­ne, na­kon če­ga je za­si­ja­la pu­nim sja­jem. Mje­šta­ni na­vo­de da su, pra­ve­ći cr­kvu, u nje­ne te­me­lje ugra­đi­va­li i že­lju da se pro­du­ži op­sta­nak pra­vo­slav­nog sta­nov­ni­štva na ovom pro­sto­ru.
- Cr­kva u Aza­na­ma, kao svje­ti­o­nik pra­vo­sla­vlja u Bi­ho­ru, ču­va iden­ti­tet srp­skog na­ro­da i odr­ža­va kon­ti­nu­i­tet nje­go­vog po­sto­ja­nja na ovom pro­sto­ru. Kad se uđe u no­vo­sa­gra­đe­nu cr­kvu vi­de se osta­ci sta­rog hra­ma ko­ji je imao po­se­ban zna­čaj u mi­nu­lim vre­me­ni­ma. Oni svje­do­če da su cr­kve iz tog pe­ri­o­da uglav­nom po­sve­ći­va­ne Sve­toj Tro­ji­ci, ka­da su po­sto­ja­le i li­ti­je u na­šim se­li­ma, ve­za­ne za sla­vu hra­ma. Tih li­ti­ja, na­ža­lost, vi­še ne­ma u Aza­na­ma, ali tu je cr­kva kao Bo­ži­ji dar vjer­nom pra­vo­slav­nom na­ro­du – na­vo­de mje­šta­ni.
Pod­sje­ća­ju da je Aza­ne, uz Lje­šni­cu, je­di­no se­lo na pro­sto­ru Bi­ho­ra, gdje tre­nut­no ži­vi pra­vo­slav­no sta­nov­ni­štvo.
- Na svo­jim vje­kov­nim og­nji­šti­ma u Aza­na­ma su osta­la da ži­ve brat­stva Po­po­vi­ći, Pe­tro­vi­ći, Ive­zi­ći, Lu­ko­vi­ći, Sta­ni­ši­ći i Vu­kaj­lo­vi­ći. Po­štu­ju­ći do­bre me­đu­na­ci­o­nal­ne od­no­se, po­me­nu­te po­ro­di­ce su sa ko­lje­na na ko­lje­no pre­no­si­le pri­ču o po­sto­ja­nju cr­kve u Aza­na­ma. Ta­ko su po­čet­kom `90. go­di­na po­kre­nu­li ob­no­vu ove sve­ti­nje. Ide­ju je po­dr­ža­la i Mi­tr­o­po­li­ja cr­no­gor­sko-pri­mor­ska, ci­je­ne­ći gol­go­tu kroz ko­ju su pro­la­zi­le broj­ne ge­ne­ra­ci­je po­no­snih Aza­na­ca. U po­moć su nam pri­te­kli i broj­ni do­na­to­ri, kao i na­ši pri­ja­te­lji mu­sli­ma­ni – is­ti­ču mje­šta­ni, pod­sje­ća­ju­ći da je cr­kvu 2000. go­di­ne osve­štao epi­skop bu­di­mljan­sko - nik­šić­ki Jo­a­ni­ki­je.
Azan­ci is­ti­ču da po­seb­nu vri­jed­nost pred­sta­vlja i obli­žnji go­ro­sta­sni bor, za ko­ga se tvr­di da je je­di­ni ta­kve vr­ste u či­ta­voj Evro­pi. Nje­go­va vi­si­na do­se­že do 40 me­ta­ra, dok je obim sta­bla pri ko­ri­je­nu či­ta­vih šest me­ta­ra.
- Azan­ci su po­red cr­kve Sv. Tr­o­ji­ce u 15. vi­je­ku po­sa­di­li bor da bi za­mi­je­ni­li po­ru­še­nu sve­ti­nju. Bor je kroz mi­nu­le vje­ko­ve odo­li­je­vao broj­nim uda­ri­ma. Bra­ni­li su ga Azan­ci svo­jim ti­je­li­ma, gi­nu­li po­red nje­ga, bra­ne­ći da ga Tur­ci ne po­si­je­ku i uni­šte. Oki­va­li su nje­go­vo sta­blo u vi­si­ni od tri me­tra ek­se­ri­ma i me­tal­nim plo­ča­ma ka­ko „zla sje­ki­ra”, ne bi uni­šti­la nje­go­vu ve­li­či­nu. Ta­ko je ovaj bor po­stao sve­ti­nja Aza­na­ca. Nje­ga su po­što­va­li i mu­sli­ma­ni iz su­sjed­nih se­la. Bog je htio da bor, tu na srp­skom pra­vo­slav­nom gro­blju, po­no­vo do­bi­je i svog vjer­nog „kom­ši­ju” cr­kvu Sve­te Tro­ji­ce, po­dig­nu­tu na te­me­lji­ma sta­rog ma­na­sti­ra – na­gla­ša­va­ju mje­šta­ni Aza­na.
D.J.