-PIŠE: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ, FILMSKI I TV REDITELj

Ali, Malov intelektualni nemir i njegova izuzetna sposobnost da predstavi dati materijal istovremeno sa suprotnih gledišta naveli su neke kritičare da ga odbace kao elegantnog stilistu s malo suštinskog sadržaja. Međutim, „Lutajući plamen”, „Fantom Indija”, „Šum na srcu”, „Lakomb, Lisjen”, „Atlantik Siti”, „Moja večera sa Andreom” i „Doviđenja, djeco” dovoljan su dokaz da je samo prvi dio te tvrdnje tačan.
Bivši kritičar u časopisu „Cahiers” Erik Romer (1920-2010), pravo ime mu je Žan Mari Moris Šerer) počeo je da se razvija kao reditelj krajem šezdesetih godina. Njegov prvi film „Znak lava” (1959), nije ni primijećen u godini kada je prikazan, ali tokom 1962. i 1963. Romer je snimio prve dvije, od ukupno šest „Poučnih priča”, čije su osnovne teme suprotnosti između ličnog identiteta i seksualnog iskušenja ili između duhovne i strasne strane ljudske prirode. „Pekarka iz Monsoa”, (1962) i „Suzanina karijera” (1963) kratki su filmovi snimljeni na 16 mm u produkciji Barbeta Šredera, kao i čitava ta serija. „Moja noć kod Mod” (1967), „Kolekcionarka” (1968), „Klerino koljeno” (1969) i „Ljubav popodne” (1972) jesu 35 mm igrani filmovi koji čine „Poučne priče” (Contes moraux), još četiri varijacije na Romerove teme koje su mu donijele dugogodišnju saradnju sa snimateljem Nestorom Almendrosom. Apstraktna, intelektualna, nadmoćno ironična, ova istraživanja prirode ljudskih strasti koja su komponovana sa svom preciznošću kartezijanske logike, slavljena su širom svijeta kao dijelovi filozofskog remek-djela.
Romer je zatim snimio lijepu, dvosmislenu verziju djela „Die Marguise von O.” Henriha fon Klajsta (1975), kojom nastavlja svoje metafizičko istraživanje ljudske seksualnosti u priči o mladoj plemkinji koja se jednog jutra probudi i shvati da je na neobjašnjiv način zatrudnjela. Možda zato što je kasno započeo karijeru, Romer je jedna od nekolicine originalnih ličnosti novog talasa koje su stvarale samo vrhunska djela. Osamdesetih godina snimio je još jedan izvanredan ciklus na savremene teme, pod naslovom „Komedije i poslovice”, u kome je postigao formalnu ljepotu i klasičnu preciznost kao nikada u svom dotadašnjem radu. Nekoliko ovih filmova je snimljeno na 16 mm i prebačeno na 35 mm za potrebe prikazivanja, kao što se radilo u prvim danima novog talasa. Romerov poslednji projekat je ciklus od četiri filma o snazi mita, „Proljećna priča” (1990), „Zimska priča” (1992), „Letnja priča” (1996) i „Jesenja priča” (1998), a zatim film „Engleskinja i vojvoda” (2001) zasnovan na memoarima škotske plemkinje koja se zatekla u Parizu u vrijeme terora 1792. godine. Scenografija se zasnivala na digitalnoj simulaciji zasnovanoj na onovremenskim slikama.
Žak Rivet (1928-2016), još jedan kritičar iz časopisa „Cahiers” i bivši asistent Renoara Bekera, takođe je režirao nekoliko značajnih filmova šezdesetih godina, koji pokazuju njegovu naročitu sklonost prema književnosti i pozorištu. „Pariz pripada nama” (1960) film je o članovima pariske glumačke trupe koji probaju jednu verziju Šekspirove drame Perikle. Rivet je snimao „Pariz pripada nama”, dan po dan, 1957. i 1959, novcem koji mu je za materijal pozajmioTrifo i kamerom koju je pozajmio od Šabrola. (U skladu s tim, „film” koji porodica Doanel ide da gleda u bioskopu Gomon-Palas u filmu „Četiri stotine udaraca” je upravo „Pariz pripada nama”, koji je u tom trenutku još bio u procesu produkcije.) Niko od glumaca ili članova ekipe nije dobio platu dok film nije prikazan, poslije čega je grupa „Cahiers” objavila zajedničku izjavu o njegovoj ključnoj važnosti za autorsku politiku. Rivetov drugi igrani film „Kaluđerica” (1965) snimljen je po motivima romana Denija Didroa iz XVIII vijeka, o ženi koju hipokrizija vjerskih redova dovodi do prostitucije i samoubistva. Ovaj crni film dobio je reputaciju senzacionalnog filma, zbog zabrana kojima je bio izložen u Francuskoj, ali ipak, trezven stil kamere u njemu i konvencionalna narativna struktura dali su mu pečat ozbiljnosti kome nikakav skandal ne bi mogao da protivurječi. Rivetov treći film je njegovo najveće ostvarenje do danas, koje takođe otkriva njegov književni ukus. „Luda ljubav” (1968) četvoročasovna je studija laganog raspada braka, postavljena usred snimanja televizijske produkcije Rasinove tragedije „Andromaha”, koja predstavlja za Riveta laboratoriju u kojoj može da traži odgovore na pitanja o prirodi filma i pozorišne iluzije.(Nastaviće se)