Tribina „Riječ” Udruženja književnika Crne Gore, započela je seriju razgovora na temu „Književnost i politika” o čijem će kompleksnom odnosu govoriti pisci, teoretičari književnosti, sociolozi i politikolozi. O domenu političke i medijske cenzure, o odstranjivanju sa javne društvene scene, o književnosti koja je nastajala u poslednje dvije decenije, govorili su mr Radoje Femić, Miomir Đurišić i Milica Kralj, urednica Tribine.
– Poznato je da srpska književnost u Crnoj Gori čini jedan od najistrajnijih obrazaca čuvanja duhovnog kulturnog identiteta i književnog nasljeđa, srpski jezik i ćirilično pismo i da je autokratskom moći represivnog modela preimenovana u stanje unutrašnjeg progonstva. U poslednje dvije decenije stvari na književnoj sceni postale su jasnije, očiglednije: ona vrsta ideološkog pritiska, cenzure koja je u početku bila agresivnija, očigledna, ubojitija... postigla je svoj cilj. A cilj – mi to i znamo i živimo i osjećamo, i jeste društvena i medijska margina na kojoj smo. Ovo mjesto, ovaj prostor je i rezultat ideološke vivisekcije: odstranjeno književno tkivo nastavilo je da živi na ovoj adresi, da se razvija, da stvara, da postiže značajne rezultate. U prostoru društvene i kulturne izolacije razvija se, raste i obznanjuje najvitalniji dio savremene srpske književnosti – kazala je, između ostalog, pjesnikinja Milica Kralj.
Miomir Đurišić je u svojoj nadahnutoj besjedi kazao da riječ i slovo razlikuju čovjeka od ostalih bića, ali da riječ i slovo razlikuju i čovjeka od čovjeka.
– Književnost se nevoljno prepliće sa politikom. Književnost i politika nikada nijesu ravnodušni jedno prema drugom. U proteklom periodu, režim je krenuo u obračun sa živim piscima i pjesnicima da ne bi pisali o mrtvima. Kada su od Njegoša pokušali da naprave ono što nikada nije bio, narod ga je bolje razumio. Misao, riječ i slovo su jedno, a kada su zajedno, nepobjedivi su - kazao je, između ostalog, Đurišić.
U dijalogu koji je uslijedio nakon zvaničnih izlaganja, učestvovali su i predsjednik UKCG Novica Đurić i književnik i književni kritičar Perivoje Popović.
A.Ć.

---

Istinskoj nadarenosti pružiti institucionalnu podršku
Mr Radoje Femić je istakao da govor o odnosu politike i književnosti prirodno podrazumijeva međuzavisnost koja mora računati na autonomiju književnog čina.
– Svaki drugi odnos omogućava razvijanje utilitarističke koncepcije koja estetsku dimenziju potčinjava praktičnim, vanliterarnim ciljevima. U našem slučaju, riječ je o književnosti koja se stvara na tlu Crne Gore i koja ima uslovne specifičnosti kulturnog zoniranja, ali koju nije moguće sagledavati van koncepta jedinstvene srpske književnosti. Eksplicitni politički uticaj na književnu produkciju u dugom vremenskom periodu bio je izraz totalitarističke političke prakse, koja je kao svoj osnovni zadatak legitimisala podrivanje fundamentalnih, kanonskih književnih vrijednosti u ime političkog eksperimenta koji je na kraju krahirao. Urušavanje estetskih dometa pratila je i žanrovska erozija, čiji neslavni izdanak je tzv. sponzorisana književnost.
Istinskoj nadarenosti valja pružiti institucionalnu podršku kako bi se ljestvica vrijednosti konsolidovala, što bi bilo na korist i piscima i čitaocima – smatra Femić.