Pje­sma „U ža­lo­sti” ak­tu­a­li­zo­va­na je smje­šta­njem u sa­vre­me­ni isto­rij­ski kon­tekst. Sta­nje ža­lo­sti u ko­jem se na­la­zi lir­ski su­bje­kat ove pje­sme je­ste ak­tu­el­no sta­nje, ovaj isto­rij­ski vre­men­ski od­sje­čak. Za­to je lir­skom su­bjek­tu po­tre­ban oslo­nac u pro­šlo­sti, u svo­joj biv­šoj mla­do­sti, ka­da je vi­še li­čio na svo­ga mit­skog pre­tka vu­ka, na nje­go­vu vuč­ju pa­met i vuč­ji sklad. Mla­dost ov­dje ni­je pre­vas­hod­no ži­vot­no do­ba po­le­ta, već do­ba vjer­no­sti vuč­joj pri­ro­di i su­šti­ni: Da je me­ni da sam mlad Kao ne­kad / Kad sam bio vuč­ja pa­met / Vuč­ji sklad.
To ni­je „žal za mla­dost” kao za vre­me­nom stra­sti, na­go­na, lju­bav­nog za­no­sa, već že­lja za po­vrat­kom svo­joj sta­roj i pra­voj vuč­joj pri­ro­di, svo­joj vuč­joj za­jed­ni­ci – vuč­joj do­mo­vi­ni: Pre­ko br­da i do­li­na / Ga­zi­la je mo­ja vuč­ja do­mo­vi­na.
Ni­je bi­lo la­ko ono­me ko ni­je vuč­joj do­mo­vi­ni pri­pa­dao ili je bio njen ne­pri­ja­telj, ali je te­že bi­lo sa­mom vuč­jem ro­du vuč­ki op­sta­ja­ti: Te­ško onom ko­ji ne bi, A još te­že ko­ji sve bi, Vuk i Ser­bin.
Jo­vo­vić se osla­nja na sta­ru srp­sku mi­to­lo­gi­ju, od­no­sno na mit o vu­ku kao srp­skom pa­gan­skom Bo­gu i pret­ku. Taj mit je du­bo­ko pro­žeo po­e­zi­ju Vas­ka Po­pe, ali i dru­gih sa­vre­me­nih pje­sni­ka. On je, evo, upo­slen i u pje­smi Ran­ka Jo­vo­vi­ća „U ža­lo­sti”. Taj mit je hri­sti­ja­ni­zo­van, a isto­ri­ja je no­vi­jim do­ga­đa­ji­ma pre­ve­la vu­ko­ve u sta­nje ža­lo­sti:
Vuk je kr­šten ko svi što smo – Bo­že pro­sti – u mi­lo­sti. / Sad smo vu­ci u ža­lo­sti.
Otu­da Jo­vo­vi­ćev „di­vlji plač” nad no­vi­jom isto­ri­jom. Nje­go­va pje­sma se če­sto pre­tva­ra u kri­ke i ja­u­ke, u le­le­ke, tu­žalj­ke, pa čak i u psov­ke.
Ove tri pje­sme Ran­ka Jo­vo­vi­ća: „Ti si me ro­di­la, cr­na ze­mljo”, „Pje­sma o cr­nom la­bu­du” i „U ža­lo­sti”, naj­bo­lje po­ka­zu­ju ka­ko se u Jo­vo­vi­će­voj po­e­zi­ji ak­ti­vi­ra ko­lek­tiv­no mit­sko na­sle­đe – ko­lek­tiv­no ne­svje­sno – i ka­ko je ak­ti­vi­ra­nje mi­ta da­lo iz­van­red­ne re­zul­ta­te, na­ro­či­to u pje­sma­ma „Ti si me ro­di­la, cr­na ze­mljo” i „Pje­sma o cr­nom la­bu­du”. Ovaj rad je imao am­bi­ci­ju da uka­že ka­ko na ar­ha­ič­nu du­bi­nu ne­kih Jo­vo­vi­će­vih pje­sa­ma, da ih in­ter­pre­ti­ra, ta­ko i na vri­jed­nost i vi­še­znač­nost po­seb­no dvi­ju pje­sa­ma sa mi­to­lo­škim pod­tek­stom. Pi­san je s uvje­re­njem da je ne­što po­mje­rio u ra­zu­mi­je­va­nju, tu­ma­če­nju i vred­no­va­nju Jo­vo­vi­će­vih pje­sa­ma, za­bi­lje­žio je Jo­van De­lić u svom osvr­tu na­slo­vlje­nom „Iz mit­skih du­bi­na” sa mi­to­lo­škim pod­tek­stom tri­ju pje­sa­ma Ran­ka Jo­vo­vi­ća.
(KRAJ)

Pri­re­dio:
Alek­san­dar Ću­ko­vić