-PIŠE: PROF. DR VESELIN JOVOVIĆ

Kardiovaskularne bolesti (KVB) su bolesti srca i srčano-sudovnog sistema, a glavne kliničke manifestacije se mogu podijeliti na one koje zahvataju: srce i srčano-sudovni sistem – koronarna (ishemična) bolest; mozak i moždani krvotok – cerebrovaskularna bolest i donje ekstremitete – okluzivna bolest perifernih arterija. U osnovi svih ovih bolesti najčešće je ateroskleroza, odnosno suženje krvnog suda. Zato se ne bez razloga kaže: „Čovjek je star koliko su mu stari krvni sudovi, a ne koliko godina ima”.
Funkcijom srca i srčano-sudovnog sistema održava se tok krvi potreban za očuvanje homeostaze raznih tkiva u tijelu. Krv mora da prenosi hranljive sastojke iz organa za varenje, otpadne materije u bubreg itd. Ipak, najvažnije je prenošenje kiseonika i ugljen-dioksida. To je najhitnija aktivnost jer se kiseonik ne može skladištiti, bar ne u pravom smislu, pa snadbijevanje ili nedostatak snadbijevanja kiseonikom, obično predstavlja kritični faktor kod svakog dugotrajnog rada.
Savremeni stil života u kome nema dovoljno fizičke aktivnosti, prepoznat je kao jedan od glavnih faktora rizika za zdravlje i nastanak KVB. Fizička neaktivnost odgovorna je za loš kvalitet zdravlja, nepotrebna razbolijevanja i prerano umiranje. Iz tog razloga, u ovom radu, osnovni cilj je da se ukaže na osnovne faktore rizika i izuzetno veliki, a vrlo često i presudni značaj fizičkog vježbanja u prevenciji i rehabilitaciji KVB.
Fizička aktivnost dugo nije bila priznata u smislu prevencije i rehabilitacije KVB. Međutim, značajne promjene odigrale su se u poslednje vrijeme, jer su brojna istraživanja pokazala da je pravilno dozirana fizička aktivnost (vježbanje) čak najznačajnija u konačnom učinku primarne i sekundarne prevencije i rehabilitacije KVB. Utvrđeno je da fizička aktivnost ima vrlo snažan i koristan efekat po ukupno ljudsko zdravlje, naročito u patogenezi bolesti koje sačinjavaju metabolički sindrom, gdje spadaju i KVB. Fizička aktivnost svrstava se u multifaktorski koncept, koji uz redukciju rizifaktora, promjenu životnog stila i medikamentoznu terapiju vodi smanjenju kardiovaskularnog rizika. Za postizanje željenog efekta preporučuje se kombinacija aerobne, izotonične i intervalne mišićne aktivnosti umjerenog intenziteta, najmanje četiri puta nedjeljno u trajanju od 45 minuta. U sekundarnoj prevenciji i rehabilitaciji tjelesna aktivnost se prilagođava zdravstvenom statusu, godinama starosti, polu, nivou individualnog rizika i procijenjenoj funkcionalnoj sposobnosti (formi) bolesnika. Transformacione procese moguće je ostvariti samo ako se redovno vježba. Rizik nastanka komplikacija u toku fizičke aktivnosti je zanemarljiv, naročito ako se kao vid fizičke aktivnosti upražnjava hodanje i lagano razgibavanje.(Nastaviće se)