- piše: Veljko Milutinović

Pričali su mi da je ranije penzionisan, iz političkih razloga, zajedno sa još mnogo srpskih generala, zato što je puno kritikovao stanje u vojsci (govorio je da je vojska bila nespremna za rat koji se očigledno približavao), a i zato da bi se stvorio prostor za unapređenje visokih oficira iz drugih naroda Kraljevine Jugoslavije (koji su kroz državne reforme pred Drugi svjetski rat dobili mogućnost da mnogo više utiču na vlast).
Svoje penzionerske dane u Beogradu, u kući u Dalmatinskoj ulici, koju je sagradio 1932. godine, za koju je dug otplaćen tek na samom početku rata, kratko je uživao. Ta kuća se nalazi na nizbrdici, pa se sa ulice jasno naziru samo dva nivoa, a iz dvorišta uslovno čak pet. Kad je moj drugi đed (tako sam ga zvao), iz Crne Gore, vidio tu kuću, njegov komentar je bio da je u toku gradnje tu kuću trebalo okrenuti za 180 stepeni. Inače, za tog đeda iz Crne Gore, koji je imao za tamošnje uslove relativno veliku kuću u Stijeni Piperskoj kod Podgorice, priča se, kad se jednog dana pronio glas, da će putem nedaleko od njegove kuće da prođe kralj Nikola, da je dao da se posiječe sve drveće ispred kuće, da bi kralj pitao: „Čija je ono kuća?”.
Razlog zbog kog je veoma kratko uživao u toj kući u Dalmatinskoj ulici u Beogradu je taj da je kao trećepozivac pozvan u Aprilski rat 1941, u kom je zarobljen i odveden u njemačko zarobljeništvo. Navodno je, u jednom od oficirskih logora u kojima je držan, upoznao i svog budućeg zeta, mog oca, Milana Milutinovića, koji je isto bio zarobljen kao rezervni oficir Kraljevine Jugoslavije. Po kojim je sve oficirskim logorima Dušan bio u Njemačkoj, ja tačno ne znam, ali to sigurno sve postoji po istorijskim arhivima. Ono što znam jeste da je njemu, kao i svim ostalim zarobljenim srpskim generalima, Titov režim zabranio povratak kući. Pretpostavljam da je to urađeno zato što se režim plašio da bi ti ljudi, koji su u narodu imali veliki ugled, mogli da oslabe vlast tog režima, na ovaj ili onaj način. U takvim uslovima, kad su njemački nacistički logori bili zatvoreni, on i svi njemu slični su bili smješteni u jedan saveznički azil. Slijedi šta mi je u vezi sa tim kazao knez (na njemačkom: Fürst), čijeg se imena i prezimena ne sjećam, a koji je bio vlasnik dvorca Farlar (na njemačkom: Varlar), blizu sela Kosfeld (na njemačkom: Cösfeld). Najbliži grad (na oko 7 km) bio je Osnabrik (na njemačkom: Osnabrück) i nije bio daleko od Dortmunda. Kad sam tog kneza jednom prilikom posjetio, tokom mog dužeg boravka u Njemačkoj, dok sam radio u Institutu „Mihajlo Pupin” i dobio DAAD stipendiju za usavršavanje u trajanju od jednog semestra na Univerzitetu u Dortmundu, evo šta mi je ispričao:
Knez je bio član „Rotarijanskog” (ili sličnog) kluba i na jednom sastanku tog kluba, pojavio se jedan saveznički (vjerovatno engleski ili možda američki) oficir i kazao da postoji problem sa generalima i visokim oficirima iz zemalja koje su potpale pod komunističke režime i da je potrebno, u okviru njihovih (rotarijanskih) društvenoodgovornih aktivnosti, da se nađe smještaj za njih (visoke oficire iz zemalja koje su postale komunističke). Knez mi reče, prvo što mu je palo na pamet, jeste da su svi njegovi odrasli izginuli u ratu i da u jednom krilu svog dvorca živi samo on sa ženom i sa dvojicom malih sinova, ili možda samo sa jednim, jer je drugi poginuo u ratu, ne sjećam se, i da je drugo krilo tog poprilično velikog zamka potpuno prazno i da bi on mogao da ponudi taj smještaj. Tako je i učinio. Ti nesrećni generali su tu živjeli dok jedan po jedan nisu poumirali ili se vratili u Jugoslaviju (rečeno mi je, tek kad su već bili toliko stari da nikome više ne bi mogli politički da naškode, da im je režim dozvolio povratak, ali da je slabo ko doživio taj dan – moj djeda je umro tamo 1955. godine i nije doživio mogućnost povratka porodici). Svako je tamo imao jednu skromnu sobu sa vojničkim krevetom i vojničkim sandukom za stvari, a imali su zajedničke prostorije za jelo i druženje. Možda bi nekom zvučalo bajkovito to da je moj deda živio tih 10 godina u zamku, ali je u suštini to bio jedan veoma tužan život u oskudici, daleko od porodice i od svog naroda.(NASTAVIĆE SE)