Paskalov otac je i bio ugledna ličnost u Klermonu, jer je vršio funkciju sudije za pomoć i stekao glas poštenog, časnog i vrijednog pravnika. Poštovanje prema Etjenu je, zapravo, predstavljalo porodičnu tradiciju, pošto je i njegov otac (Blezov djeda) takođe uživao veliki ugled u tom gradu. Martin Paskal je, kako se zvao, još 1586. godine, kao predstavnik aristokratskog (plemskog) sloja naimenovan za kraljevskog savjetnika i upravnika finansijskim poslovima. Takvim poslom je nastavio da se bavi i njegov sin Etijen, koji je još više učvrstio lični ugled i društveni položaj u odnosu na svoga oca, uvaženog kraljevskog činovnika.

Paskalovo vaspitanje je bilo tako koncipirano da se mali Blez od najranije mladosti na specifičan način upoznavao sa svijetom kulture. Posebna pažnja je bila usmjerena na savladavanje klasičnih disciplina, u čijoj osnovi je bilo upoznavanje sa grčkim i latinskim jezikom, kako bi mogao iz prve ruke da čita djela duhovnih velikana antičke epohe. Međutim, mali inteligentni i radoznali Blez, uvijek je nastojao da se i samostalno upoznaje sa nekim drugim stvarima, koje nisu bile direktno vezane za korpus znanja koje je dobijao od svoga brižnog roditelja. Otac je, međutim, nastojao da svoga nasljednika spriječi u prebrzom i preranom upoznavanju, na primjer, sa matematikom i sličnim oblastima.

Da bi svome sinu, recimo, onemogućio da se opterećuje matematikom, otac je iz svoje kuće uklonio sve knjige i spise koji su se odnosili na tu drevnu nauku. Upravo je takav Etijenov postupak izazvao suprotan efekat, jer je njegov sin veoma rano počeo da se interesuje za matematiku, i da sa većim žarom čita djela koja mu je roditelj strogo zabranio. Iako nije imao pogodne literature, primjerene njegovom dječačkom uzrastu, iz koje bi se bliže i detaljnije upoznao sa pojednim oblastima i pitanjima iz domena matematike, Paskal je čitao klasična djela namijenjena profesionalcima, dakle izuzetno obazovanim odraslim ljudima. Iz tih knjiga je samostalno brzo počeo da proniče u temeljne oblasti i da razmatra izvjesne krucijalne probleme. Imao je izvanrednu inteligenciju (bistrinu) i iskazivao bezmjernu znatiželju, ali istovremeno ispoljavao i neobičnu nadarenost, tako da je po tim karakteristikama zaista predstavljao eklatantan primjer pravog vunderkinda. Veoma brzo je samostalno uspio da uđe u pojedine oblasti Euklidove geometrije i da dokaže neke od temeljnih teorema. Prema svjedočenju njegove sestre, ne samo što je dokazao jedan broj osnovnih euklidskih teorema, već ih je poređao istim redosljedom kao što je to bilo urađeno u znamenitom Euklidovom djelu „Elementi”.

Relativno brzo Paskal je prešao sa područja klasične, elementarne (sintetičke) geometrije na pojedine probleme iz projektivne geometrije. U tom smislu se počeo najprije interesovati za konusne presjeke, da bi se ubrzo upustio u razmatranje pojedinih najsloženijih pitanja iz te oblasti. Zaista zvuči nevjerovatno da je kao mladić od svega 16 godina izgradio cjelokupnu teoriju konusnih presjeka, pri čemu je oblikovao i logički povezao čitav sistem od nekoliko stotina teorema. U to vrijeme je došao i do jedne od ključnih teorema iz te oblasti, koja danas nosi ime tog proslavljenog matematičara (Paskalova teorema za šestougao). Problem o kome je ovdje riječ predstavlja ispitivanje krivih linija drugog stepena koje se dobijaju kada se obrtna kupa (konus) presiječe jednom ravni. U zavisnosti od ugla koji ta (presječna) ravan ima u odnosu na visinu konusa, dobijaju se različite krive linije koje se kreću od kruga (kružnice), preko elipse i parabole do hiperbole (postoje, međutim, i granični, specijalni slučajevi u obliku presjeka pravih).

Da bi pomogao svome ocu, koji je pored raznih državnih funkcija pravnog karaktera, jedno vrijeme obavljao i posao poreskog službenika (sakupljača poreza), Blez je izumio prvu računsku mašinu.

PRIREDIO:

MILADIN VELjKOVIĆ

(Nastaviće se)

---