-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Mnogi istraživači i biografi smatraju da je Blez Paskal, iako je bio izrazito bolestan, razdražljiv i samokritičan u svom kratkom životu, ipak, učinio više u raznim oblastima no što bi iko drugi mogao i pomisliti da ostvari u takvim uslovima. Malo naučnika je imalo uticaja na razvoj Paskalove misli, od kojih treba posebno izdvojiti italijansku školu, koju je pokrenuo slavni Galilej sa svojim učenicima, među kojima posebno mjesto zauzima Evanđelio Toričeli (1608–1647). Paskalovi radovi su predstavljali polazište i smjernice za mnoge kasnije naučnike i mislioce, kao što su Žan Žak Ruso, Volter, Lajbnic, Njutn i drugi. Njegov život je bio specifičan, ispunjen patnjama i traženjima, ali je u njemu blistao genijalni um i duh koji je obasjavao kasnija stoljeća. Strastveno i emocionalno uzbudljivo, iskreno i uporno je tražio odgovore na suštinska životna pitanja, kao veliki poklonik duhovnosti i duboko religiozan čovjek. U tom smislu je zapisao: „Poznavanje Boga bez poznavanja svoje bijede stvara oholost, poznavanje svoje bijede bez poznavanja Boga stvara očajanje”.

Mladi Paskal je u početku spas od mučne stvarnosti tražio u svjetovnim radostima i uživanjima. Društvo mladih, lijepih žena i vino su mu jedno vrijeme pružali zaborav od fizičkih bolova i patnji, i to ga je vodilo jednim posebnim putem koji je bio uobičajen za tadašnje plemiće i bogate građane (pripadnike buržoazije koja je tada bila u usponu). U to vrijeme nije ni slutio, da će za nekoliko godina kasnije, njegov život krenuti sasvim drugim tokom, koji će ga odvesti u uzvišene svjetove filozofskih, religijskih i etičkih razmatranja. Mondenski život mu je, ipak, za kratko odagnao patnje, ali su počela da se javljaju i iskrsavaju mnoga pitanja o suštini i smislu svijeta i života na koja je očajnički tražio odgovore. Nije ih mogao naći ni u tadašnjoj nauci i filozifiji, ali ih je konačno našao u okviru Biblije, koja mu je pružila odgovor na mnoge dileme i usmjerila njegov duh da utjehu i smiraj nađe u religioznoj rezignaciji.

Godine 1662. Paskalovo zdvavstveno stanje se naglo sve više pogoršavalo. Više nije mogao da putuje (odlazi) u manastire i da bude u društvu sa svojim duhovnim prijateljima. Bolest ga je potpuno unesrećila i odvojila od svega ovozemaljskog. Kada je stanje postalo beznadežno, on više nije ni koristio ljekove koje su mu propisivali mnogi ljekari. Često su to bili takvi medikamenti, koji su mu, zapravo, pričinjavali više štete nego koristi. Paskal se često u to uvjeravao, pa je sam sebi pokatkad propisivao specijalnu, i samo njemu znanu terapiju. Ipak, najbolja i najdjelotvornija terapija je bila ona koja ga je odvajala od ovog svijeta i fizičke stvarnosti, kada bi se udubio u svoje filozofske i teološke studije i transcedentna razmatranja. U tim trenucima mu je božanska snaga davala nadahnuće, da uzleti duhovnim krilima iznad fizičke stvarnosti, i da, istovremeno, nadvlada uporne bolove i dugotrajne nedaće.

Sredinom juna traži da ga odvedu kod sestre Žilberte Perije kod koje je, u molitvi, umro ujutro, 19. avgusta 1662. godine, u strahovitim mukama, jer je predsmrtna agonija trajala dva dana. Njegove poslednje riječi su bile: „Neka me Bog nikada ne napusti!” Sahranjen je na groblju Sent Etjen du Mon. Autopsijom je utvrđeno da je imao patološke promjene na stomaku, što je uslovljavalo njegove hronične i teške bolove. Ustanovljeno je, takođe, da je imao organsko oštećenje mozga, iz čega su proizlazili stalni i nepodnošljivi bolovi, odnosno migrene. Imao je i štetne zube od djetinjstva, što je još više pogoršavalo njegovo i onako teško i bolesno stanje. Međutim, nikada konačno nije utvrđeno od čega je stvarno Paskal bolovao ili, što je vjerovatnije, da je on, zapravo, imao više bolesti, koje su bile umnogome i genetski predodređene. Nakon njegove smrti mnogi njegovi radovi su bili sređeni i objavljeni. Pored naučnih radova, tu se nalaze i mnogi ostali spisi, koji ga prikazuju kao raznovrsnog vrhunskog stvaraoca. Kada je umro, ono što je ostalo na razbacanim i nesređenim listićima, djelimično nanizanim na žici i kanapu, prikupljeno je i kasnije izlijepljeno na velikim listovima, koji se sada čuvaju u Narodnoj biblioteci u Parizu.


(Kraj)

---