Međutim, njegov najuspješniji film devedesetih nesumnjivo je „Buena Vista Social Club” (1999), dokumentarac o grupi vremešnih kubanskih muzičara koje je Raj Kuder okupio da bi snimili CD. Film je snimljen na lokaciji u Njujorku i Havani. U Vendersova novija ostvarenja ubrajaju se „Hotel od milion dolara” (The Million Dollar Hotel, 2000), „Zemlja izobilja” (Land of Plenty, 2004) i „Pina” (2011), o koreografkinji i plesačici Pini Bauš, snimljen u 3D tehnici.

Za razliku od svojih kolega u Filmverlagu, Venders nije otvoreno politizovan. Uprkos tome on je sam izjavio: „Filmski jezik je uvijek politički: to je eksploatacija ili nije eksploatacija, ne samo priča koja se iznosi, već i način na koji se to čini.” U tom pogledu Venders smatra svojim učiteljima Jasudžira Ozua i američkog reditelja akcionih filmova Entonija Mena, koji sa sjajnom lakoćom stvaraju prostorne metafore. Očigledno je da i Venders posjeduje taj dar, ali ima nečeg u strogosti njegovog pogleda što podsjeća na Bresona i Drejera. Kao i njegov česti saradnik Peter Handke, i Venders posjeduje moć jasnog sagledavanja duhovne zbunjenosti današnjeg svijeta i ogroman talenat da prevede tu zbunjenost na jezik svoje umjetnosti.

Hans Jirgen Ziberberg (r. 1935) je još jedan reditelj međunarodnog značaja koji je povezivan s pokretom Das neue Kino iako mu formalno nije pripadao. Porijeklom iz nekadašnje Istočne Njemačke, on je sa sedamnaest godina prebjegao na Zapad, gdje je studirao pozorišnu umjetnost na Minhenskom univerzitetu. Poslije nekoliko godina provedenih na Bavarskoj televiziji, gdje je radio kao reditelj, Ziberberg je krajem šezdesetih godina XX vijeka počeo da proizvodi niskobudžetne filmove, a najveći dio naredne decenije utrošio je na snimanje „njemačke trilogije”, romansiranih dokumentarnih filmova o iracionalnim vidovima tevtonske istorije i mitova.

Vrhunac svih tih djela predstavlja film „Hitler, jedan film iz Njemačke” (1977), snimljen za dvadeset dana, ali poslije četiri godine priprema i sa budžetom od pet stotina hiljada dolara. Ovaj sedmočasovni film predstavlja složen i višeznačan pokušaj iznalaženja odgovora na osnovno i bolno pitanje koje postavlja cijela trilogija, kao, uostalom, i njemačka istorija XX vijeka: „Zašto Hitler?”

Odgovor je da je Hitler postao „najveći filmski stvaralac svih vremena” koji je režirao nacizam, Drugi svjetski rat i Holokaust, koji je pokrenuo svu iracionalnost njemačkog naroda i koji je, konačno, učinio da njemačka postane dio velikog sveuništavajućeg mita. Tokom sedamdesetih i osamdesetih godina XX vijeka pokret Das neue Kino iznjedrio je više reditelja čija djela nisu imala tako snažan efekat kao filmovi Ziberberga i njegovih savremenika, ali koji su ipak bili zapaženi na međunarodnom planu. Dokumentarni filmovi, nalik na igrane, Petera Lilijentala (r. 1929) često su zasnovani na političkim motivima kao, na primjer, David (1978), o mladom Jevrejinu koji se bori da preživi u nacističkoj Njemačkoj; „Dragi mister veličanstveni” (1982), snimljen u radničkim kvartovima Njujorka; „Angesichts der Valder” (1995), politička drama o napetosti između Izraelaca i Palestinaca smještena u zaštićenoj šumi.

Edgar Rajc (r. 1932), steći će svjetsku slavu jednim izuzetnim djelom, šesnaestočasovnom hronikom „Heimat” (1984), koja nam prikazuje istoriju Njemačke XX vijeka kroz priču o tri porodice iz sela Hunsruk u Rajnskoj oblasti. Ovaj film, koji je zahtijevao pet godina rada, nazvan je „ispunjenjem svih nada novog njemačkog filma iz poslednjih dvadeset godina” i ključnim biljegom u istoriji savremenog filma. Izvanredno eklektični Fasbinderov štićenik i operski režiser Verner Šreter (r. 1945) s lakoćom se kreće od eksperimentalnog andergraunda do istorijskog epa, od savremenog društvenog komentara do art filma.

PIŠE:

DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

(Nastaviće se)

---