-Piše: MILA MILOSAVLjEVIĆ

Iako u našim društvenim naukama postoji zadovoljavajuća, pa u nekim oblastima i sasvim solidna produkcija studija i monografija, ono što im već duže nedostaje jeste pojava nekog stvarno kapitalnog djela.

Tu dugogodišnju prazninu najzad je popunila ovogodišnja pojava knjige „Istorija srpske političke misli. Novi vek“ („Pravoslavna reč”), autora Dragana Simeunovića. Ovo djelo, koje je prvo te vrste u nas, u potpunosti zaslužuje naziv kapitalnog po svim kriterijuma: i po svom sadržinskom kvalitetu, i po tome što ima inovativnu dimenziju, i po svom impresivnom obimu, a na kraju nije nevažno reći, i po svojoj izvanrednoj likovnoj opremi. Tome svemu svakako doprinosi i ocjena upravo počivšeg Patrijarha srpskog Irineja koji je u dragocjenom i raritetnom predgovoru ovoj knjizi (jedinom koga je napisao) Simeunovićevu knjigu nazvao grandioznim naučnim i nacionalnim djelom.

U ovoj knjizi koja se bavi nacionalnim pitanjem na najnaučniji mogući način, lišen svake pristrasnosti i intencioznosti, sa više od milion slovnih znakova osvijetljeno je i pozvano na scenu nezaborava hiljadu ličnosti koje su bitne po istoriju novovjekovne srpske političke misli, a time posljedično, često bivale bitne i za tokove političkih zbivanja u nas i danas za njihovo pojašnjenje. Ovom knjigom, koju je odista teško po ma čemu nadmašiti, po prvi put je u našoj društvenoj nauci data jedna cjelovita istorija novovjekovnih nacionalnih ideja, koja nam je u pisanoj analitičnoj formi isuviše i neobjašnjivo dugo nedostajala. Već je to ogromna zasluga uvaženog profesora koji se latio popunjavanja te praznine.

Da kapitalna djela ne nastaju preko noći svjedoči i to što je ova po svim kritikama veoma značajna knjiga nastala na osnovu višedecenijskog rada dr Dragana Simeunovića koji se počeo baviti ovom tematikom na Fakultetu političkih nauka još kao asistent i to u političko nevrijeme, a potom prije više decenija i ustanovio i potpuno novu i originalnu naučnu disciplinu – Istoriju srpske političke misli, koja je od samog nastanka naišla na izuzetan prijem kod studenata. Stalno istražujući u ovoj oblasti profesor Simeunović je vrlo brzo postao prihvaćeno i uvaženo ime u ovoj i srodnim oblastima. Pišući vrijedne radove, svojim referatima na brojnim domaćim i inostranim skupovima i sve značajnijim djelima je polako i strpljivo kovao alku po alku dokaza da je srpska istorija bila ne samo istorija zbivanja, već i respektabilna povijest političkih ideja, koje u oblasti državotvornosti krasi izuzetan kontinuitet kojim se malo koji od vjekovno porobljenih naroda može pohvaliti.

Autor nam argumentovano pokazuje kako je već od početka turske okupacije srpskih krajeva započela intenzivna konceptualna, i na nju oslonjena povremena praktična obnova srpske državnosti, obnova koja će sa manjim ili većim uspjehom neprestano trajati sve do vaskrsa srpske države u 19. vijeku. Zahvaljujući tome možemo da kažemo da nismo vjekovima bili puko roblje već da smo imali i periode slobode, pa i samostalnosti, čime priča o petovjekovnom ropstvu gubi smisao naprosto već zato što to ropstvo nije bilo neprekidno i zato što su njegovi lanci topljeni plamenom slobode. Uostalom, već je i despot Stefan Lazarević imao jedan period osamostaljenja od Turaka.

Srpsko sveštenstvo, plemstvo, a kasnije i građanstvo neprekidno je gradilo planove o obnovi, to jest o stvaranju nacionalne države i na razne načine su nastojali da ih ostvare.


(Nastaviće se)

---