Knji­žev­na pu­bli­ka u Ko­to­ru uži­va­la je u sti­ho­vi­ma iz knji­ge „Sje­ća­nje na mo­re-Il ri­cor­do del ma­re” An­to­na Sbu­te­ge, ko­ja je u dvo­je­zič­nom iz­da­nju Za­jed­ni­ce Ita­li­ja­na Cr­ne Go­re, uz pit­ke zvu­ke gi­ta­re Na­đe Jan­ko­vić („Kar­ne­val u Ve­ne­ci­ji” F. Ta­re­ge) pre­sta­vlje­na u pa­la­ti „Gr­gu­ri­na” - Po­mor­skom mu­ze­ju Cr­ne Go­re u Ko­to­ru. Sti­ho­vi­ma pje­sa­ma „Za­vjet”, „Go­spa od Škr­pje­la”, „Sje­ća­nje na mo­re” Do­lo­res Fa­bi­an je otvo­ri­la po­et­sko ve­če, a autor, ko­ji tre­nut­no oba­vlja du­žnost Am­ba­sa­do­ra Cr­ne Go­re u Ita­li­ji, za­o­kru­žio pje­sma­ma „Ocu, ka­pe­ta­nu Kr­stu” i „Pr­čanj”. Po­sje­ti­o­ci­ma su po­di­je­lje­ne knji­ge, ko­je je autor ka­sni­je, sko­ro sat vre­me­na na­kon pro­mo­ci­je, str­plji­vo pot­pi­si­vao.
Di­rek­tor­ka Mu­ze­ja Mi­le­va Pe­ja­ko­vić Vu­jo­še­vić, a za­tim i Alek­san­dar Den­der, pred­sjed­nik Za­jed­ni­ce Ita­li­ja­na, iz­ra­zi­li su za­do­volj­stvo i po­nos Sbu­te­gom, nji­ho­vim škol­skim dru­gom, sa ko­jim su za­jed­no, još kao ko­to­r­ski gim­na­zi­jal­ci 1968. go­di­ne, iz­da­va­li škol­ski list. Pod­sje­tiv­ši na auto­ro­va ra­ni­ja dje­la (Isto­ri­ja Cr­ne Go­re, Lju­di iz Bo­ke, Pi­sma iz Ri­ma, Oza­na), Den­der je is­ta­kao no­stal­gič­nu no­tu Sbu­te­gi­nih pje­sa­ma, na­sta­lih u pe­ri­o­du dok je bio da­le­ko od za­vi­ča­ja. Pje­sme su na­sta­le u pe­ri­o­du od 1991. do 1996. go­di­ne, ka­da je autor u svo­joj 41. go­di­ni emi­gri­rao sa po­ro­di­com u Ita­li­ju, ka­da do iz­ra­ža­ja do­la­zi nje­go­va ve­za­nost za za­vi­čaj­nu Bo­ku, za pret­ke i dje­tinj­stvo.
Po­zi­va­ju­ći se na ri­je­či Kri­sto­fe­ra Ko­lum­ba da „ni­je do­volj­no je­zi­kom is­ka­za­ti ni­ti ru­kom pi­sa­ti sve lje­po­te mo­ra”, pro­fe­sor­ka Te­re­za Al­ba­no je na­gla­si­la da je autor znao da is­pri­ča mno­go, za­to što te lje­po­te po­zna­je od dje­tinj­stva. Iz pe­ra An­to­na Sbu­te­ge „na­še mo­re, ovih da­na vr­tlog smr­ti, kov­čeg lju­di u bjek­stvu” ovih da­na po­sta­je ti­ho i ta­jan­stve­no, ču­var drev­nih gra­do­va dom ga­le­bo­va i ri­ba­ra, sje­di­šte iz­la­ska i za­la­ska sun­ca, sim­bol po­vrat­ka an­tič­kim mi­to­vi­ma.
- „Sje­ća­nje na mo­re” je vi­še od zbir­ke pje­sa­ma, to je le­te­ći ći­lim ko­ji nas vo­di od jed­nog mo­ra do dru­gog, od jed­ne ze­mlje do dru­ge. Sta­nje uma, vri­je­me sje­ća­nja, mje­sto gdje ri­je­či po­sta­ju stvar­ne i ne­ka­ko vječ­ne - na­gla­si­la je Te­re­za Al­ba­no.
Ova­kve pri­li­ke omo­gu­ća­va­ju da se ob­li­ku­ju no­vi, in­ten­ziv­ni­ji, in­tim­ni­ji od­no­si pre­ma me­di­te­ran­skom pro­sto­ru, ko­ji je to­li­ko oči­gle­dan u svim pje­sma­ma „pla­ve po­e­zi­je”, na­gla­si­la je ona.
- Ve­če­ras sam bio me­đu pri­ja­te­lji­ma, škol­skim dru­go­vi­ma, ku­mo­vi­ma, lju­di­ma ko­je znam još od dje­tinj­stva. Bio sam dir­nut i uz­bu­đen kad je go­vo­rio moj škol­ski drug Sa­ša Den­der, a i Te­re­za Al­ba­no. Ta­kli su no­stal­gič­ne cr­te mo­je po­e­zi­je, vra­ti­li me u vre­me­na dje­tinj­stva i mla­do­sti. Sva­ka ge­ne­ra­ci­ja, od kad po­sto­ji pi­sa­na ri­ječ, tvr­di da svi­jet ide na­go­re i da je bi­lo mno­go bo­lje kad su bi­li mla­di, što je lo­gič­no. Ve­ći­na na­ci­ja ima pro­jek­ci­ju zlat­nog do­ba, ko­je za­pra­vo ni­kad ni­je bi­lo ide­al­no – to va­ži po­seb­no za pro­sto­re Bal­ka­na. Ta­ko isto i mi pro­jek­tu­je­mo pro­šlost, ide­a­li­zu­ju­ći čak vla­sti­ta is­ku­stva iz dje­tinj­stva i ra­ne mla­do­sti, ko­ja ni­su bi­la naj­i­de­al­ni­ja, ali, sre­ćom, ima­mo tu spo­sob­nost da eli­mi­ni­še­mo ne­ka ru­žna sje­ća­nja i za­dr­ži­mo ona li­je­pa, u ko­ja po­ne­kad mo­že­mo da po­bjeg­ne­mo, jer re­al­nost ni­kad ni­je ona­kva ka­kvu bi­smo že­lje­li da ona bu­de - ka­zao je Sbu­te­ga za „Dan”.
M. D. PO­PO­VIĆ


Dnev­nik sje­ća­nja u bo­ja­ma mo­ra

„...Ro­đen i od­ra­stao na mo­ru, stvo­rio je po­e­zi­ju ko­ja od­ra­ža­va nje­go­vu du­bo­ku kul­tur­nu po­za­di­nu u ko­joj se kla­ti iz­me­đu dva svi­je­ta, iz­me­đu svo­je do­mo­vi­ne, mje­sta dra­gih nje­go­vom sje­ća­nju, u po­et­skom pej­za­žu oča­ra­nom bo­ja­ma i me­di­te­ran­skom zvu­ko­vi­ma, i vječ­no­ga gra­da, či­ja ve­li­či­na či­ni da se osje­ća­mo ma­lim i be­zna­čaj­nim.. Autor nas vo­di od ur­ba­nog pej­za­ža vječ­nog gra­da ko­ji je sa „svo­jim pa­la­ča­ma, cr­kva­ma i ska­li­na­da­ma, tr­go­vi­ma i fon­ta­na­ma, obe­li­sci­ma i ko­lo­na­da­ma” i „iz­van­red­nim sja­jem ne­ba nad njim”, svje­dok „ve­li­kih tri­jum­fa i po­ra­za” do ogrom­nog pla­vog pro­stran­stva mo­ra pred­sta­vlje­nog od stra­ni­ce do stra­ni­ce, u svim svo­jim ni­jan­sa­ma i to­na­li­te­ti­ma, ne­kom vr­stom dnev­ni­ka sje­ća­nja, ko­ji či­ne mi­ri­si, zvu­ko­vi, bo­je”, is­ta­kla je prof. Al­ba­no.