Povodom stogodišnjice od stradanja carske porodice Romanov u kripti Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici otvorena je izložba fotografija „Crna Gora i Romanovi”, nakon čega je i upriličeno predavanje o njihovom životu, stradanju i svetosti. Izložbu je otvorio mr Slavko Krstajić, rukovodilac Pravoslavnog palestinskog društva u Crnoj Gori, čiji je počasni član bio i kralj Nikola Petrović sa sinom, prestolonasljednikom Danilom, a otvaranju su prisustvovali mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije, mitropolit Zimbabvea i Angole Serafim, episkop gorodecki i veglužski Avgustin, kao izaslanik ruskog patrijarha, umirovljeni arhiepiskop medonski Ruske zarubežne crkve Mihail, kao i episkop buenosajreski i južno-centralnoamerički Kirilo.
Izložba je podijeljena u dvije tematske cjeline, a čine ih kopije fotografija snimljenih u periodu od 1890. do 1915. godine.
– U prvoj grupi su fotografije carske porodice Romanov iz njihovog svakodnevnog života, koje upotpunjuju predstavu o njihovom svetačkim likovima, dok su u drugoj odvažna i otmjena lica uglednih Grbljana odjevenih u crnogorsku nošnju. Oni su zahvaljujući dobrim mnogoobraznim i vjekovnim vezama Crne Gore i Rusije, radili u Jerusalimu kao kavasi (vodiči, zaštitnici pokloničkih karavana) u okviru Ruske duhovne misije, Imperatorskog pravoslavnog palestinskog društva (IPPO) koje je radilo pod pokroviteljstvom carskog dvora Romanovih i imalo za cilj pomoć, zaštitu i razvoj pokloničkih putovanja. Ovo je samo jedan mali dio svjedočanstva naših veza sa carskom Rusijom, Romanovima i Ruskom pravoslavnom crkvom, koja se po prvi put objavljuju kod nas zahvaljujući Državnom muzeju istorije religije iz Sankt Peterburga. Pored kavasa na fotografijama su i zadužbine Romanovih – rekao je, između ostalog, Krstajić.
Ističući zadovoljstvo što je prisustvovao otvaranju spomenika caru Nikolaju u Podgorici, arhiepiskop medonski Mihail kazao je da je „došlo vrijeme da se donesu zaključci o događajima koji su se zbili prije 100 godina”.
– Ruski narod, oni koji su teškoće izdržali u svojoj državi i oni koji su se našli u izgnanstvu, sjedinjeni su u duhovnom opštenju i molitvi, prihvatanju carskih mučenika i njihovog podviga. U tom jedinstvu ogroman je značaj naroda Srbije i Crne Gore. Svi događaji vezani za Zagraničnu rusku crkvu bili su do Drugog svjetskog rata podržani od strane srpskih patrijarha. Mi tek danas shvatamo šta se desilo sjedinjenjem Ruske pravoslavne i Ruske pravoslavne zagranične crkve i sada zajedno proslavljamo Carske strastoterpce i novomučenike – istakao je on. Arhiepiskop medonski Mihailo se posebno zahvalio mitropolitu Amfilohiju što je svojim učešćem na Saboru zarubežnih arhijereja doprinio povoljnom rješenju, jedinstvu Ruske crkve.
Episkop gorodecki i veglužski Avgustin govorio je o divnim porodičnim odnosima Romanovih, ističući da su car Nikolaj i carica Aleksandra bili jako pobožni, dobri supružnici i primjerni roditelji.
Mitropolit Serafim Kikotis govorio je životu i mučeničkom stradanju poslednje ruske carske porodice Romanov, njihovim porodičnim i prijateljskim vezama sa Grčkom. Govoreći o značaju carske Rusije na širenju pravoslavlja i riječi Hristove, on je kazao da je Rusija preuzela na sebe od pada Carigrada pa do 1917. godine, veliko djelo širenja hrišćanstva među narodima.
O Romanovima kao pokroviteljima pravoslavlja na slovenskom jugu govorio je prof. dr Oleg Kolobov, predsjednik IPPO Nižnji Novgorod.
– Ubistvo carske porodice je crna stranica istorije cijele Rusije ne samo zbog same težine ubistva već i zbog zločina nad petoro djece. Zločinci koji su ubili Romanove znali su šta rade. Pokušaj da se iskorijeni dinastija Romanov koja je vladala 300 godina, imala je za cilj obezglavljivanje Rusije kako bi se spriječilo dalje razvijanje ruskog i pravoslavnog svijeta. Poslije 100 godina od mučeničkog stradanja cara Nikolaja i njegove porodice veoma je važno da se pravoslavne države konsoliduju u duhovnom i svakom drugom jedinstvu – kazao je, između ostalog, Kolobov. On je dodao da je danas važno da pravilno shvatamo osnovne osobenosti savremenih globalnih društvenih i međudržavnih procesa i tačno opredjeljujemo baze i koncepte ukrepljenja opšteslovenskog i opštepravoslavnog jedinstva, kao i konkretne mogućnosti razvijanja ruskog i cijelog pravoslavnog svijeta.
Moderator programa bio je protojerej mr Predrag Šćepanović, a nastupio je i podgorički crkveni hor „Sveti apostol i jevanđelista Marko”.
A.Ć.