Ovonedjeljna Tribina „Riječ” Udruženja književnika Crne Gore bila je posvećena nadrealisti Rastku Petroviću. Na večeri su govorili pjesnikinja Milica Kralj, urednica Tribine „Riječ” i književnik i istoričar Veselin Rakčević.
-Ove godine navršilo se 120 godina od rođenja Rastka Petrovića koji je kao sopstveno tematsko jezgro u srpsku poeziju uveo „tajnu rođenja” nasuprot „tajne smrti” o kojoj su pjevali ukleti pjesnici. Rastko Petrović jedan je od najoriginalnijih naših modernista. Centralno mjesto u njegovoj lirici zauzima buntovnička i prevrtanička knjiga „Otkrovenja” 1922. Uz „Liriku Itake” to je najznačajnija pjesnička knjiga srpskog ekspresionizma. Poezija Rastka Petrovića tematski i stilski izuzetno je raznovrsna. Kreće sa od mladalačkih patriotskih inspiracija, zanosa bogatom istorijskom prošlošću, u duhu narodnog pojanja ili modernističke forme, preko mladalačke poezije, sa motivima dinamike tijela, doživljaja čula i dinamizaciji erosa u cikličnim obnavljanjima života, avangardnih oblikovnih postupaka, esktatičnih asocijacija „poezije otkrovenja”, fantazmagoričnih vizija blizine tijela „velikih drugova”, nestalih u apokaliptičnom zbjegu preko gudura Albanije i basmičnih i mitologizovanih sukoba u mikro i makro kosmosu do klasičnih rodoljubivih soneta i pjesama u tonu pramelodija svog etosa. U skoro svim njegovim pjesmama i poemama ima metafizičke osjećajnosti, ali je ona estetski najbolje iskazana i poemi „Veliki drug” i pjesmi „Sa svetlim poljupcem na usnama” - kazala je pjesnikinja Milica Kralj, urednica Tribine.
Rastko Petrović je 1926. sačinio i pjesnički spomenik od uzavrelih stihova svom Velikom Drugu – odnosno svojim „trideset hiljada vršnjaka koji pomreše u Albaniji”, kroz trideset hiljada krvavih rana, onima koji su poumirali kroz ledene zbjegove Albanije. To je Srpska Golgota, na čijem krstu mučeništva vječno stoje metafizički vijenci „Plava grobnica” Milutina Bojića i „Veliki Drug” Rastka Petrovića.
-Još jedna od najljepših Rastkovih pjesama nalazi se u fragmentarnoj poemi Vuk – Dignem tad oči nebesima. Ona je nesaznatljiva, nerazumljiva, zagonetna, jer pjeva o samoj suštini bića, o onom neizrecivom i predstavlja i ključ i krunu Rastkovog pjesništva. Vođen mističnim doživljajem svjetlosti, on uspijeva da preoblikuje postojeću stvarnosti i da do prije do područja čistog duha. Nakon svih ekstaza, tjelesnih i čulnih, afektivnoh otkrovenja, mistični doživljaj svjetlosti, emanacije božanskog i sjedinjenje s njim, predstavlja novo, vrhunsko otkrovenje – pojašnjava Kralj.
Nekoliko smrtnih slučajeva dešava se u njegovoj porodici 1915. Prvo umire sestra Nadežda,od tifusa, zatim sestra Draga umire u tuđini, u Njemačkoj, gdje je studirala medicinu, a brat Vladimir poginuće na Vasjatu, pri povlačenju srpske vojske kroz Albaniju. I Rastko se povlači u zbjegovima preko Šumadije, Župe, Rugovske klisure, Čakora, Vjeternika, preko Albanije sve do mora. S njim je i sestra Zora, i prisna prijateljica Ivanka Ivanić i Aga, sin kompozitora Stevana Mokranjca, kao i mnogobrojni znani i neznani vršnjaci. Sa preživjelim đacima, vršnjacima dospjeće u Francusku, u Nicu, tu će položiti maturu, a u Parizu će upisati studije prava iako je želio da studira muziku. U krfskom „Zabavniku” Branka Lazarevića objavio je petnaestak pjesama pod nazivom „Kosovski soneti”.
Književnik i istoričar Veselin Rakčević detaljno se osvrnuo na period Prvog svjetskog rata, za koga ističe da je bio odsudan za čitav srpski narod.
-Naši saveznici, uočavajući da slabi srpska moć u samom početku, instruiraju Bugarsku protiv same Srbije. Nakon proboja čuvenog Solunskog fronta, legendarni srpski vojnik, ili kako neki vole da kažu „srpski opanak”, za svega četrdeset dana osvaja stopu po stopu. Srpska vojska ulazi u Beograd, tako da u Mađarskoj nastaje panika hoće li ući i u Budimpeštu. Mađarska delegacija u panici dolazi u Beograd da traži primirje - kazao je, između ostalog, pjesnik i istoričar Veselin Rakčević. On se osvrnuo i na ujedinjenje Srbije i Crne Gore.
-Ove godine slavimo vijek od ujedinjenja Srbije i Crne Gore. Mnogi danas postavljaju pitanja o legitimitetu Podgoričke skupštine. Njoj su prisustvovale sve konfesije, svi slojevi, svi narodi..., a Drugom zasijedanju AVNOJ-a samo jedna partija. Pitam, dakle, da li je legitimnija Podgorička skupština ili AVNOJ? - kazao je, između ostalog, Rakčević. On je istakao i da „niko iz dinastije Karađorđević nije podmetao nogu onoj socijalističkoj Jugoslaviji”.
A.Ć.

Dan šesti

- Romanom „Dan šesti” kako ocjenjuje Jovan Deretić, Rastko Petrović je „uz Crnjanskog ‘udario temelje modernom srpskom romanu’, ‘Dan šesti’ nije istorijski ni društveni ratni roman. Strahote albanske tragedije Petrović ne doživljava kao apoteozu nacionalnog stradanja, već kao trenutak vraćanja prirodi... U fokusu romana nisu odnosi čovjeka sa čovjekom, čovjeka i društva, čovjeka i istorije, nego odnos čovjeka i prirode...”, podsjetila je Kralj.