Povodom obilježavanja 115 godina od rođenja pjesnika, dramskog pisca i prvog crnogorskog romansijera Rista Ratkovića, u Nacionalnoj biblioteci „Đurđe Crnojević” na Cetinju priređena je izložba njegovih djela, dok je besjedu o književniku održala profesor dr Olga Vojičić Komatina.
Ona je kazala da je Risto Ratković jedan od najpoznatijih pjesnika u crnogorskoj literaturi 20. vijeka, te da se za njega može reći da je ponajviše od svih pjesnika savremenika donosio ono avangardno kod nas.
– Opšte mišljenje književne kritike tokom nekih 70 godina jeste da u crnogorskoj literaturi nije bilo kontinuiteta avangardnih tokova, da nije bilo zenitizma, kosmizma, nadrealizma, ekspresionizma i svih drugih izama koji čine sve ono što je objedinjeno imenom avangarda. Čak i ako bi nešto ličilo na avangardu, negirano je i slobodno može da se kaže da je književno-teorijska misao zapostavljala neke agense koji su postojali u pjesništvu odnosno poetskim postupcima nekih crnogorskih pjesnika među kojima su Risto Ratković, Radovan Zogović, Vukajlo Kukalj i brojni drugi pjesnici u čijem staralaštvu definitivno jeste bilo nekih koordinata avangarde. Ne može se reći da je cjelokupno stvaralaštvo ovih pjesnika bilo od početka do kraja avangardno, ali po nekim elementima oni jesu nosili opozicioni stav prema stvarnosti i poprilično su u nekim svojim ostvarenjima urušavali vitalizam ritma i rime, pa su čak i interpunkcijske znake dovodili do minus postupka. Sve u svemu može da se kaže da ono što ih je objedinjavalo u tim avangardnim segmentima jeste antitradicionalistički odnos prema stvarnosti i prema svim prethodnim kanonima stvaranja. Ali, svakako jedan od najpoznatijih pjesnika u crnogorskoj literaturi 20. vijeka jeste Risto Ratković i on je više od svih donosio to nešto avangardno – kazala je Vojičić Komatina.
Kako je dodala, naravno i on je imao spor sa nadrealistima jer se ne može reći da je u svim svojim djelima imao podjednako nadrealnog već se, kako je istakla, ako se evidentira njegov cjelokupni poetološki razvoj, može primijetiti da se u jednom periodu svog stvaralaštva čak okrenuo od nadrealista pa se kasnije možda u duhu proklamovanja nekih komunističkih ideologija priklonio i socijalrealizmu.
– Međutim, ipak, najbolja njegova ostvarenja definitivno prelamaju to nešto neoromantičarsko i nadrealističko i to je ono antitradicionalno i avangardno po čemu Risto Ratković i životom i djelom donosi novi duh u Crnu Goru i to ne samo u svoju poeziju nego kasnije su se na njegovu poeziju i tu oblikotvornost ugledali i brojni drugi pisci. Ovaj bjelopoljski vagabundo, nesrećnik, patnik, boem, diplomata, čovjek koji je za svog kratkog pedesetogodišnjeg života donio brojna ostvarenja jeste jedno vrlo značajno i bitno ime u crnogorskoj književnosti ne samo po svojim nadrealističkim ostvarenjima u poeziji već i po romanu „Nevidbog” koji je objavljen 1953. godine u Crnoj Gori. Iako, najnovija istraživanja demantuju da je to crnogorski romaneskni prvjenac, za mene to definitivno ostaje romaneskna tvorevina koja donosi novinu i koja definitivno jeste tvorevina koja ima takvu vrstu tkanja po prvi put zabilježenu u Crnoj Gori i koja intenzivno prepliće neke poetske elemente kroz svoj narativni diskurs. Ono po čemu je Risto Ratković takođe poznat jesu i nadrealistički časopisi koje je pokrenuo u jednom beogradskom krugu. U tim časopisima među kojima su „Bela revija”, „Umetnost”, „Večnost” i „Čaša vode”, dvadesetih godina prošlog vijeka objavljivali su svoje radove svi beogradski ali i hrvatski avangardni pjesnici. I sve ono što je bilo otklon od svakidašnjice, otklon od stvarnog moglo se naći u tim časopisima – kazala je između ostalog Vojičić Komatina.
Z.Petanović