I ovog septembra Varna je bila, po dvadeseti put, centar, a Sveta Varnenska i Velikopreslavska mitropolija – domaćin jedinstvenog događaja u Bugarskoj Pravoslavnoj Crkvi – „Sedmice pravoslavne knjige”. Ova značajna manifestacija bugarske i svepravoslavne crkvene prosvjete i kulture, pokrenuta i njegovana blagoslovima varnensko-velikopreslavskih mitropolita, prethodnog Kirila i današnjeg Jovana, izrasla je tokom vremena, po riječima vladike Jovana, u mnogoplodan i ugledan duhovni i pravoslavno-bogoslovski forum i omiljenu tribinu mnogih poslenika crkvene i akademske pisane riječi na pravoslavne teme iz cijelog pravoslavnog svijeta, koji na nju dolaze da bi se sreli sa braćom iz svoje i drugih pomjesnih Crkava i „nasladili se uzajamnim opštenjem, dijeleći sa njom i radosti i uspjehe, i svoja iskušenja i tegobe”.
Pored brojnih značajnih knjiga za odrasle i djecu ostalih eparhija BPC, na „Sedmici pravoslavne knjige” u Varni bilo je predstavljeno i bugarsko izdanje poznate knjige mitropolita Amfilohija „Uvod u pravoslavnu filosofiju vaspitanja”, za koju je predgovor napisao mitropolit Jovan i o kojoj je u jednom razgovoru rekao: „Veliki savremeni bogoslov i duhovnik, mitropolit Crne Gore i Primorja Amfilohije veoma podrobno se bavi osnovama pravoslavnog vaspitanja. Knjiga obuhvata posebne mitropolitove studije, izdate u različita vremena koje su ovdje sabrane i objedinjene. To je izuzetno dragoceno djelo koje pokazuje da je (negativni) ’bum’ u obrazovnom sistemu, kako u vrijeme komunizma, tako i u vrijeme demokratije, umnogome povezan sa njegovim postavljanjem na obrazovne osnove koje su udaljene i otuđene od Boga, od Bogočovjeka Hrista. U suštini, Bogočovjek Hristos jeste onaj „krajeugaoni kamen”, ona osnova na kojoj mitropolit gradi svoj cjelokupni pogled i svoje razumijevanje pravoslavnog vaspitanja. Prema njegovom hristologičnom gledanju, sve što činimo u pogledu vaspitanja naših mladih ljudim, svako naše preduzeće treba da bude povezano sa vjerom, sa razumijevanjem toga šta jeste dobrodjetelj, sa metodikom koja čovjeku objašnjava njegovu duboku duhovno-moralnu orjentisanost, koju uopšte može polučiti jedino i isključivo u Crkvi…Ovo bogoslovsko djelo je veoma korisno. Polezno kako učiteljima, tako i roditeljima i uopšte svim ljudima koji se zanimaju pedagogijom, korisno svima koji uče i koji se uče, jer pokazuje kako obrazovanje mora da se gradi na zdravim duhovnim osnovama da bi urodilo dostojnim plodovima u razvitku i životu čovjekovom”.
Treće večeri, o knjizi su, u Plenarnoj sali Opštine Varna, govorili protojerej-stavrofor Radomir Nikčević i njen prevodilac na bugarski i redaktor, doc. dr Svilen Tutekov, sa Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta „Sveti Ćirilo i Metodije” u Velikom Trnovu.
Dr Tutekov je knjigu predstavio kao istančano i produbljeno bogoslovsko djelo koje se sa jedne strane odlikuje jevanđelskom utemeljenošću i svetootačkom zajemčenošću svojih iskaza, pouzdanošću crkvenog uma i crkvenog etosa, a sa druge strane stvaralačkom smjelošću i umijećem kroz jevanđelsko-svetootačku prizmu sagledava i osmišljava sve što stoji pred savremenim čovjekom danas …”
Protojerej Radomir Nikčević je u svome izlaganju, između ostaloga, istakao da je „Uvod u filosofiju pravoslavnog vaspitanja” jedna od 36 knjiga, „Izabranih djela” mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija, koje je njihova izdavačka kuća počela da objavljuje prije devet godina.
– I za knjige mitropolita Amfilohija, kao i za spise svih duhonosnih Otaca Crkve, moglo bi se uopšte reći da predstavljaju one ’znakove pored puta’, znakove Hristove ljubavi i živog hrišćanskog opita ostavljene na pomoć posljednicima na tom istom putu, putu bogočovječanskom i bogosinovskom kojim mitropolit Amfilohije neodstupno hodi otkada je spoznao sebe kao hrišćanina, putu Crkve Hristove i naših zlatnih hristoljubivih predaka, počev od Svetih Sedmočislenika i od njih prvokrštenoga kneza srbskoga Budimira (Mutimira) i Simeona i Save Nemanjića do Svetoga vladike Nikolaja i prepodobnoga oca Justina čiji je učenik bio. Kada je mitropolit Amfilohije, kao mlad teolog, odlučio da ode u manastir napisao je pismo svome duhovnom ocu, Sv. o. Justinu Popoviću, tražeći od njega blagoslov za to. Otac Justin mu je dao blagoslov, uz jednu misao, koju sada mitropolit Amfilohije često ponavlja onima koje on monaši:,,Raduje me da si sagledao sebe sa tačke gledišta vječnosti”. Ta tačka, takvo sagledavanje svijeta i sebe: od njegovoga monašenja, pa do danas, u svakom poslu kojim se bavi, svakoj riječi koju izgovori ili napiše, svakoj pouci koju uputi nevoljnima i onima koji pate, svakom njegovom društvenom angažmanu (kao duhovnika, pravoslavnog episkopa, mislioca i profesora), u veoma složenom današnjem trenutku „na mjestu strašnom” u kome „buči pustoš”, to gledište vječnosti postaje izvor i utoka cjelokupnog mitropolitovog života i mišljenja”, naveo je on.
On je dodao da je u skladu sa tim i njegova definicija, koja kaže da je vaspitanje – obnavljanje i oblikovanje čovjeka po Obrazu Onoga koji ga je stvorio i njegovo pitanje (hranjenje) vječnom Božanskom svjetlošću, istinom, ljepotom i dobrom; jednom riječju, svim Božanskim savršenstvima (Božijim energijama i atributima).
A.Ć.


Božanska tajna vječnog očinstva

– Posebno mjesto u ovoj knjizi ima studija „Očinstvo, oceubistvo i vaspitanje”. Oceubistvo je, kaže mitropolit, po biblijskom shvatanju, vezano za prvorodni grijeh, kada su Adam i Eva, protivno Božjoj volji, odstranjujući Boga iz svojih života, ubrali plod sa drveta poznanja i time osudili sebe na smrt. Evino i Adamovo prezrenje očinstva i pomračenje u njima Božijeg sinovstva zatrovalo je čovjekov život u istoriji. Tek sa dolaskom Hristovim, ljudima se u sabornoj prirodi Crkve, otkrilo da treba da budu vaspitani kako i dolikuje Božijim sinovima. Kroz Hrista se otkrila božanska tajna vječnog očinstva i sinovstva kao neizreciva tajna ljubavi. Podražavajući Njegov život, oblačeći se u Njega „mi postajemo braća Hristova i blagodatni sinovi Očevi”. Samo u tom slučaju, zemlja će umjesto pustog mjesta i doline plača za nas postati Očev dom – navodi on.