SLIKA 1
Termo bužir se pored izolir trake najčešće koristi za izolovanje sastava provodnika. Termoskupljajući bužir se izrađuje u obliku cijevi različitog prečnika. Izrađeni su od posebnih materijala koji imaju osobinu da se na povišenoj temperaturi značajno skupljaju. Ova osobina im omogućava da se prilikom skupljanja prilagođava složenim oblicima, kao što je upletena žica i time pouzdano izoluje mjesta bez izolacije. Praktično, može se koristiti sa bilo kojim dizajnom provodnika.
SLIKA 2
Termoskupljajući bužir ima veoma dobra izolaciona svojstva i donekle štiti spoj provodnika od mehaničkih oštećenja. Zbog svojih osobina termo bužir se koristi da bi štitio provodnike od uticaja vlage, da izoluje provodnike od eksternih vrućina (ovi uslovi rada se srijeću kod instalacija u brodovima, avionima i sl), da stvori barijeru između provodnika i korozivnih hemikalija, da objedini provodnike u jedan snop, uz pomoć termo bužira različitih boja moguće je obilježavanje kablova...
SLIKA 3
Od čega se prave termo bužiri? Materijal od koga se izrađuje termo bužir ne smije da podržava sagorijevanje i ne smije da bude otrovan. Polivinilhlorid (PVC) je materijal koji je najpovoljniji, što se tiče cijene. Od ovog materijala se mogu napraviti providni termobužiri koji omogućavaju čitanje oznaka na provodniku. Mana ovog materijala je što mogu izdržati zagrijavanje samo do 105 stepeni celzijusa. Najpopularniji materijal i najčešće korišćen je materijal na bazi poliolefina zbog svojim brojnih prednosti u odnosu na ostale materijale. U prvom redu to je njegova sposobnost da izdrži visoke temperature od 125 do 135 stepeni celzijusa. Pored ova dva materijala u izradi termo bužira koriste se još i VITON, NEOPREN, politetrafluoroetilen (PTFE), fluorizovani etilen propilen (FEP) i KINAR. Upotreba različitih materijala diktiraju uslovi u kojima se koriste termo bužiri.
SLIKA 4
Kako se pravi termoskupljajući bužir? Materijal za izradu termoskupljajućeg bužira se bira na osnovu njegovih svojstava za određenu namjenu (primjena u uslovima niskih temperatura, otpornost na hemijske rastvarače, otpornost na ultraljubičasto zračenje, otpornost na abraziju i ogrebotine, otpornost na dizel i vazduhoplovna goriva itd) . U izabrani materijal se dodaju primjese kao što je boja ili stabilizatori (kao što je UV stabilizator za bužire za spoljašnju upotrebu). Istiskivanjem se formira cijev. Nakon ovoga dolazi glavni dio. Cijev se zagrijeva tačno do kristalnog tališta polimera, kako bi se stvorile kovalentne veze između atoma, i proširuje joj se prečnik, a zatim brzo hladi zadržavajući taj oblik. Kasnije, kada krajnji korisnik zagrije bužir, on se smanjuje do svoje prvobitne ekstrudirane veličine.
SLIKA 5
Svi termo bužiri se klasifikuju prema materijalu od koga su izrađeni, od unutrašnjeg prečnika cijevi i odnosa skupljanja. Odnos skupljanja je, odnos prečnika cijevi prije skupljanja i prečnik skupljene cijevi. Tako, naprimjer, termo bužiri sa oznakom 2:1 imaju proširen prečnik koji je duplo veći od prečnika koji će biti nakon skupljanja. Isto tako, oznaka 6:1 pokazuje da će se prečnik termo bužira smanjiti na 1/6 svog prvobitnog prečnika.
SLIKA 6
Kako se koristi termo bužir? Prvi zadatak je odrediti pravu veličinu termo bužira. Prečnik cijevi se bira na osnovu prečnika spoja provodnika koji treba da se izoluje. Dakle, prvo što treba da izmjerite prečnik provodnika. To možete da uradite pomoću šublera ili posebnog šablona sa otvorima različitih prečnika. Preporučuje se da prečnik bužira bude otprilike 25 odsto veći od najvećeg prečnika spoja koji se izoluje zbog lakšeg navlačenja bužira.
SLIKA 7
Odnos skupljanja ćemo odabrati na osnovu prečnika najužeg dijela provodnika koji se izoluje. Odnos skupljanja mora biti tako određen da termo bužir, prilikom skupljanja, obuhvati i taj najuži dio.
SLIKA 8
Termo bužir se prilikom zagrijavanja značajno skuplja po širini ali i se skuplja i po dužini (oko 6 odsto). Zbog ovog skupljanja potrebno je dužinu odrediti na taj način tako da lijevo i desno od spoja termo bužir prekriva izolovani dio provodnika u dužini od bar 1 cm.
SLIKA 9
Prije spajanja provodnika uvijanjem, termo bužir se navuče na jedan od provodnika. Ukoliko se prilikom spajanja provodnika koristi lemilica, termo bužir traba da se povuče dalje od spoja kako temperatura lemilice ne bi uzrokovala prevremeno skupljanje. Ukoliko ste perfekcionista možete odabrati boju termobužira tako da odgovara boji provodnika ali to nije neophodno.
SLIKA 10
Za zagrijevanje se najčešće koristi fen za skidanje farbe. U nedostatku ovog fena može se koristiti i upaljač. Sa otvorenim plamenom treba biti oprezan jer nekontrolisana toplota može izazvati nekontrolisano sakupljanje, fizičko oštećenje i time lošu izolaciju.
SLIKA 11
Nakon završetka spajanja provodnika uvijanjem navlači se termo bužir preko spoja. Fen za skidanje farbe držite na udaljenosti od 10-15cm od termo bužira. Preporučljivo je započeti proces grijanja u srednjem dijelu termo bužira a zatim prelaziti na jedan kraj, zatim ponovo iz sredine ka drugom kraju. Na ovaj način se izbjegava zarobljavanje vazduha unutar cijevi. Prilikom zagrijevanja rotirajte provodnik kako bi se termo bužir ravnomjerno zagrijevao sa svih strana.
SLIKA 12
Zagrijevanjem bužir se skuplja i poprima oblik neizolovanog dijela spoja provodnika. Nakon skupljanja termo bužira ostavite spoj oko 5 minuta da se ohladi.
SLIKA 13
Termo bužir se proizvodi od 1962. godine u veliko broju dimenzija ali i različitim hemijskim sastavima u zavisnosti od namjene. Prodaje u vidu dugačke cijevi ili se prodaju u unaprijed odsječenim dužinama. Postoji u različitim bojama te može da se koristi u označavanju provodnika. Specijalni termobužiri, na jednom dijelu, imaju sa unutrašnje strane imaju čauru od provodnog polimera koji obezbjeđuje električnu vezu između dva ili više provodnika bez potrebe za lemljenjem spoja. Takođe, neki termobužiri sa unutrašnje strane imaju lepljivu oblogu koja se topi i postane tečna kada je termo bužir izložen toploti. Prilikom skupljanja tečni lijepak ispunjava praznine između provodnika i time obezbjeđuje idealno zaptivanje koje provodnika štiti od uticaja vlage i drugih nečistoća.
SLIKA 14
Korišćenje termo bužira u domaćinstvu. Iako je termo bužir namijenjen izolovanju provodnika on je našao primjenu u još nekim oblastima našeg života. Svako ko je koristio slušalice zna da se prvo ošteti dio provodnika kod samog priključka. Ovaj dio je osjetljiv zato što se često savija i trpi najveće opterećenje. Upravo taj dio možete da ojačate termo bužirom i da spriječite da se ošteti. Sve što treba da uradite je da preko priključka prevučete termo bužir a da ga nakon toga zagrijete tako da se skupi oko spoja. Vodite računa da ne zagrijevate previše termo bužir kako ne bi oštetili izolaciju na provodniku.
SLIKA 15
Da li ste primijetili da se završeci na Vašim pertlama, prije ili kasnije, raspadnu. Bez njih krajevi pertli postaju neuredni i sve je teže vezati takve pertle. U pomoć Vam pristiže termo bužir. Navucite na krajeve pertli termo bužir u dužini 2-2.5cm i zagrijte ih tako da se skupi i čvrsto prione na pertlu.
Du.M.
mojaradionica.com