-Piše: Milan Mišić

Zbrka istorijskih dimenzija koja prati razvod Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske (zemlje koju najčešće zovemo Velika Britanija) od Evropske unije, dobila je minule sedmice jednu porodičnu notu koja odslikava sve paradokse ovog političkog zapleta poznatog po skraćenici „Bregzit”.

Trenutno glavni akter, premijer (od 24. jula) Boris Džonson, koji posle nešto manje od šest nedjelja na vlasti u parlamentu ima više protivnika nego prijatelja, u pređašnje od prije neki dan može da uvrsti – i rođenog brata.

Osam godina mlađi Džo Džonson (inače ministar u vladama tri premijera) podnio je, naime, ostavku na mjesto ministra obrazovanja, kao i na mjesto poslanika Konzervativne partije, s obrazloženjem da više ne može da izdrži situaciju u kojoj je „razapet između odanosti porodici i lojalnosti nacionalnim interesima”.

Što će reći da se ne slaže sa politikom starijeg brata na kojeg veoma liči (obojici je zaštitni znak plava kosa) koji je proklamovao da će se Bregzit dogoditi 31. oktobra, sporazumno sa EU ili ne.

Pošto je vjerovatnoća da se sporazum dogodi u ovom momentu ravna nuli, to bi značilo realizaciju katastrofičnog scenarija koji podrazumijeva haos u lukama, kilometarske kolone kamiona na autoputevima, nestašice svega i svačega, od ljekova, preko namirnica do toalet papira.

Premijer na ovome insistira tvrdeći da poštuje „volju naroda” iskazanu na referendumu u junu 2016, kada je tijesna većina (52:48), odlučila da „Britanija povrati kontrolu”, to jest da izađe iz EU u kojoj je od 1. januara 1973.

Prvi rok za izlazak, koji se opisuje i kao „vađenje jajeta iz kajgane”, bio je 19. mart ove godine. Nije ispoštovan zbog nesloge u parlamentu – plan koji je o Bregzitu posle mukotrpnih pregovora sa EU postigla tadašnja premijerka Tereza Mej, tamo je odbijen više puta. U Briselu nisu, međutim, željeli da uđu u pregovore o njegovim izmjenama.

Došavši na mjesto premijera samo glasovima većine članova svoje Konzervativne partije, Boris Džonson je na zid odbijanja za svoj radikalni plan naišao i među svojima, doživjevši četiri poraza u četiri dosadašnja glasanja.

Ni poslanici konzervativaca, ni njihove kolege iz redova opozicionih laburista ne pristaju na „tvrdi” Bregzit, niti na njegovu namjeru da, samo 15 dana uoči roka za napuštanje EU, organizuje vanredne izbore s uvjerenjem da će na njima pristalice brzog napuštanja EU zbiti redove i obezbijediti mu solidnu većinu.

U tom procesu nije se libio da od kraljice isposluje jednomjesečnu suspenziju parlamenta i da iz partije, pa time i iz parlamentarnih klupa, protjera 21 uglednog konzervativca, među kojima je i unuk Vinstona Čerčila.

U međuvremenu, parlament je usvojio zakon koji premijeru zabranjuje izlazak bez sporazuma. On je na to odgovorio da će radije „ležati mrtav u nekom kanalu” nego da od Brisela zatraži produženje roka za razvod (što tamo ne mora da bude prihvaćeno, jer podrazumijeva saglasnost svih članica).

„Ko razumije, shvatiće”, mogao bi da glasi najkraći komentar prilika u Londonu. Sve je tamo u dogledno vrijeme i moguće i nemoguće: i Bregzit bez sporazuma, i novo odlaganje, ostavka ili smjena Borisa Džonsona pa čak i novi referendum… U tome je odbio da učestvuje Džo Džonson.

(Autor je bivši glavni i odgovorni urednik „Politike”)

---