Vlada Crne Gore je, na danas održanoj 11. sjednici kojom je predsjedavao premijer Milojko Spajić, donijela Program ekonomskih reformi za Crnu Goru za period 2024- 2026. godina sa Izvještajem sa javne rasprave.
Riječ je o dokumentu koji predstavlja osnovu za dijalog zemlje sa državama članicama i institucijama EU o pitanjima makroekonomskih, fiskalnih i strukturnih reformi.
- Program ekonomskih reformi (PER) je ključni dokument ekonomske politike zemlje. S jedne strane, predstavlja instrument za planiranje ekonomske politike zemlje i upravljanje reformama, koje imaju za cilj održavanje makroekonomske stabilnosti, jačanje međunarodne konkurentnosti i poboljšanje uslova za inkluzivni rast, a, s druge strane, PER je osnovni element pristupa „fundamentalno kao prvo“ (fundamental first) u okviru pregovora Crne Gore o pristupanju EU, posebno u oblasti ispunjavanja kopenhaških ekonomskih kriterijuma- navodi se u saopštenju.
Prema preliminarnim makroekonomskim prognozama, rast ekonomije će u narednom trogodišnjem periodu prosječno godišnje iznositi 3,2 odsto. Rast će voditi dominantno domaća potražnja, kroz jaku ličnu potrošnju domaćinstava i započinjanje novog investicionog ciklusa, koji će biti stimulisan olakšanjem biznis barijera i regulatornim reformama, kao i politikama zapošljavanja mladih.
- Fiskalni okvir PER-a 2024 – 2026. karakteriše implementacija mjera fiskalne konsolidacije bazirana na smanjenju diskrecionih rashoda i stvaranju uslova za generisanje novih prihoda kroz njihovu bolju naplatu i širenje poreske baze- navodi se u saopštenju.
U oblasti javne potrošnje glavni ciljevi u periodu 2024 – 2026. godine odnose se na:
• ostvarivanje suficita tekuće budžetske potrošnje (finansiranje svih tekućih obaveza države iz tekućih prihoda);
• smanjenje budžetskog deficita na ispod 3 odsto BDP-a u 2026. godini, što je u skladu sa pravilima fiskalne odgovornosti;
• nivo javnog duga na nivou od oko 62 odsto u 2024. godini uz postizanje silaznog trenda u periodu 2025 – 2026. godine;
• obezbjeđivanje uslova da se novo zaduživanje isključivo vrši za finansiranje kapitalnih projekata odnosno otplatu i refinansiranje postojećih dugova države;
• izdavanje državnih garancija samo za projekte od opšteg javnog interesa koji doprinose dugoročnom razvoju.
Poglavlje o strukturnim reformama sadrži tri ključne reformske oblasti: konkurentnost (Competitiveness), održivost i otpornost (Sustainability and resilience) i ljudski kapital i socijalne politike (Human capital and social policies) i obuhvata 6 strukturnih reformi, i to:
1. Unapređenje poslovnog okruženja i formalizacija neformalne ekonomije – cilj reforme je doprinos boljem poslovnom okruženju, povećanju broja preduzeća, formalne zaposlenosti i prihoda države.
2. Reforma državnih preduzeća – cilj reforme je definisanje jasnog strateškog pristupa u nadzoru nad radom državnih preduzeća.
3. Povećanje energetske otpornosti primjenom Zelene agende – cilj reforme je jačanje energetske otpornosti kroz usklađivanje sa energetskim i klimatskim ciljevima do 2030.
4. Digitalizacija u funkciji održivosti ekonomije – cilj reforme je snaženje upravljanja procesom digitalizacije, dalji razvoj digitalnih usluga, jačanje sajber otpornosti, kao i unapređenje infrastrukturne podrške za razvoj ove oblasti.
5. Unapređenje okvira za bolju zapošljivost mladih i veći kvalitet obrazovanja – cilj reforme je poboljšanje položaja mladih za olakšano uključivanje na tržište rada uz unapređenje obrazovanja i profesionalog usavršavanja.
6. Povećanje djelotvornosti i unapređenje sistema socijalne i dječje zaštite – cilj reforme je razvoj društveno i fiskalno održivih usluga socijalne zaštite.
Tim povodom, zadužen je koordinator radnog tima da Program ekonomskih reformi dostavi Evropskoj komisiji, kao i da učestvuje u pripremi ministarskog sastanka zemalja članica EU i zemalja kandidata za članstvo u EU, povodom ocjene PER-a
