Osnov­ni su­do­vi u Cr­noj Go­ri su to­kom 2015. go­di­ne li­ši­li po­slov­ne spo­sob­no­sti 167 li­ca, naj­če­šće zbog du­šev­nih obo­lje­nja i in­va­li­di­te­ta, sa­op­šte­no je „Da­nu” iz Se­kre­ta­ri­ja­ta Sud­skog sa­vje­ta. Bi­ti li­šen po­slov­ne spo­sob­no­sti zna­či da se ta­kvom li­cu ne do­zvo­lja­va da do­no­si od­lu­ke o svom ži­vo­tu jer ni­je spo­sob­no za iz­vr­ša­va­nje osnov­nih oba­ve­za.
Po­sle­di­ce li­ša­va­nja po­slov­ne spo­sob­no­sti su da­le­ko­se­žne jer ta oso­ba vi­še ne mo­že da gla­sa, da do­bi­je dr­ža­vljan­stvo, da od­lu­ču­je gde će ži­vje­ti ili da li će na­sta­vi­ti trud­no­ću ili je pre­ki­nu­ti.
Cr­na Go­ra ne­ma pre­ci­znu evi­den­ci­ju li­ca ko­ja su li­še­na po­slov­ne spo­sob­no­sti, pa nam iz po­me­nu­tog se­kre­ta­ri­ja­ta ni­je­su od­go­vo­ri­li na pi­ta­nje ko­li­ko je ukup­no li­ca u Cr­noj Go­ri li­še­no po­slov­ne spo­sob­no­sti.
Oso­be ko­je su li­še­ne po­slov­ne spo­sob­no­sti po­vje­re­ne su na bri­gu dr­žav­nim in­sti­tu­ci­ja­ma i du­šev­nim bol­ni­ca­ma, a ve­li­ki dio njih ži­vi i sa svo­jim po­ro­di­ca­ma.
– Za­vi­sno od raz­lo­ga zbog ko­jih je li­ce li­še­no po­slov­ne spo­sob­no­sti – du­šev­na bo­lest, za­o­sta­lost, in­va­lid­nost ili dru­go, kao i od ste­pe­na po­re­me­ća­ja, o nji­ma se mo­že bri­nu­ti po­ro­di­ca ili dru­gi sta­ra­te­lji – ob­ja­šnja­va­ju iz Se­kre­ta­ri­ja­ta Sud­skog sa­vje­ta.
Rje­še­nja o li­ša­va­nju po­slov­ne spo­sob­no­sti do­no­si nad­le­žni sud.
– Za vo­đe­nje po­stup­ka nad­le­žan je sud na či­jem pod­ruč­ju li­ce ko­me se od­u­zi­ma ili vra­ća po­slov­na spo­sob­nost ima pre­bi­va­li­šte, od­no­sno bo­ra­vi­šte – na­vo­de iz se­kre­ta­ri­ja­ta.
Dr­ža­va se pre­ko od­go­va­ra­ju­ćih so­ci­jal­nih po­li­ti­ka bri­ne o li­ci­ma ko­ja ni­je­su u sta­nju, pri­vre­me­no ili traj­no, da se sa­ma bri­nu o svo­jim pra­vi­ma i in­te­re­si­ma.
– Stra­te­ški okvir či­ne sek­tor­ske stra­te­gi­je ko­je do­no­se mi­ni­star­stva zdra­vlja ili so­ci­jal­nog sta­ra­nja, kao što su npr. Stra­te­gi­ja una­pre­đe­nja men­tal­nog zdra­vlja u Cr­noj Go­ri, Na­ci­o­nal­na stra­te­gi­ja pre­ven­ci­je štet­ne upo­tre­be al­ko­ho­la i al­ko­ho­lom uzro­ko­va­nih po­re­me­ća­ja u Cr­noj Go­ri, Stra­te­gi­ja za in­te­gra­ci­ju oso­ba sa in­va­li­di­te­tom i dru­ge – sa­op­šte­no nam je iz Se­kre­ta­ri­ja­ta Sud­skog sa­vje­ta.
Osnov­ni sud u Bi­je­lom Po­lju la­ni je do­nio naj­vi­še rje­še­nja o li­ša­va­nju po­slov­ne spo­sob­no­sti – 62, i to za oso­be za­o­sta­le u men­tal­nom raz­vo­ju, du­šev­no obo­lje­le i obo­lje­le od ce­re­bral­ne pa­ra­li­ze.
U Pod­go­ri­ci su po­slov­ne spo­sob­no­sti li­še­ne 34 oso­be, u Be­ra­na­ma 15, a u Ba­ru i na Ce­ti­nju po 12.
Po šest li­ca iz Da­ni­lov­gra­da, Ko­la­ši­na i Plje­va­lja la­ni je pro­gla­še­no po­slov­no ne­spo­sob­nim, uglav­nom zbog du­šev­nih bo­le­sti. U Ko­to­ru je po­slov­ne spo­sob­no­sti li­še­no pet oso­ba, u Ul­ci­nju če­ti­ri, u Pla­vu tri, u Her­ceg No­vom i Ža­blja­ku po dvi­je, a u Nik­ši­ću jed­na.
M.S.


Pro­ce­du­ra

Za­kon o van­par­nič­nom po­stup­ku u čla­nu 29 ge­ne­ral­no pro­pi­su­je da u po­stup­ku od­u­zi­ma­nja i vra­ća­nja po­slov­ne spo­sob­no­sti sud is­pi­tu­je da li je pu­no­ljet­no li­ce pre­ma ste­pe­nu spo­sob­no­sti za nor­mal­no ra­su­đi­va­nje u sta­nju da se sa­mo bri­ne o svo­jim pra­vi­ma i in­te­re­si­ma i od­lu­ču­je o pot­pu­nom ili dje­li­mič­nom od­u­zi­ma­nju po­slov­ne spo­sob­no­sti, ili pot­pu­nom ili dje­li­mič­nom vra­ća­nju po­slov­ne spo­sob­no­sti ka­da pre­sta­nu raz­lo­zi za pot­pu­no, od­no­sno dje­li­mič­no od­u­zi­ma­nje po­slov­ne spo­sob­no­sti, i ne nu­di ka­ta­log ta­kvih raz­lo­ga.
–Raz­lo­zi zbog ko­jih se pu­no­ljet­no li­ce pot­pu­no li­ša­va po­slov­ne spo­sob­no­sti mo­gu bi­ti te­ži ob­li­ci du­šev­ne bo­le­sti, du­šev­ne za­o­sta­lo­sti, in­va­lid­nost, se­nil­nost... Pu­no­ljet­nom li­cu se mo­že dje­li­mič­no od­u­ze­ti po­slov­na spo­sob­nost ka­da svo­jim po­stup­ci­ma ne­po­sred­no ugro­ža­va svo­ja pra­va i in­te­re­se, ili pra­va i in­te­re­se dru­gih oso­ba, zbog lak­ših ob­li­ka du­šev­ne bo­le­sti, du­šev­ne za­o­sta­lo­sti, pre­ko­mjer­nog uži­va­nja al­ko­ho­la ili opoj­nih dro­ga, kao i iz dru­gih raz­lo­ga – na­ve­li su iz Se­kre­ta­ri­ja­ta Sud­skog sa­vje­ta.