Cen­tar za rom­ske ini­ci­ja­ti­ve u ovoj i pro­šloj go­di­ni re­gi­stro­vao je 21 slu­čaj u ko­jem su rom­ske dje­voj­či­ce na­sil­no stu­pi­le u brak ili je on una­pri­jed do­go­vo­ren, ka­za­la je u raz­go­vo­ru za „Dan” ko­or­di­na­tor­ka te NVO Fa­na De­li­ja. Ona na­vo­di da su od ja­nu­a­ra 2015. do fe­bru­a­ra 2016. re­gi­stro­va­li 18 slu­ča­je­va dje­či­jih ugo­vo­re­nih bra­ko­va u Cr­noj Go­ri.
– U mar­tu, ju­nu i ok­to­bru ove go­di­ne bi­la su tri ta­kva slu­ča­ja. Ra­di se o dje­voj­či­ca­ma od 14 i 16 go­di­na. U pr­va dva slu­ča­ja ro­di­te­lji ovih dje­voj­či­ca una­pri­jed su po­ku­ša­va­li da ugo­vo­re brak, a u tre­ćem slu­ča­ju ra­di­lo se o dje­voj­či­ci či­ja sta­rost ni­je utvr­đe­na zbog ne­ri­je­še­nog sta­tu­sa dr­ža­vlja­na u Cr­noj Go­ri jer je apa­trid, a ko­ja je po ugo­vo­ru uda­ta u Her­ceg No­vom i za ko­ju po­sto­ji sum­nja da je žr­tva tr­go­vi­ne lju­di­ma. O svim do­ga­đa­ji­ma oba­vi­je­šte­no je odje­lje­nje za na­si­lje u po­ro­di­ci Cen­tra bez­bjed­no­sti Nik­šić – ka­že De­li­ja.
Do­da­je da se pri­li­kom skla­pa­nja dječ­jih bra­ko­va dje­voj­či­ce pro­da­ju za 300 do vi­še hi­lja­da eura.
– Te dje­voj­či­ce se po­mi­re sa či­nje­ni­com da mla­de po­sta­ju maj­ke, pa je i po­red us­kra­ći­va­nja obra­zo­va­nja ugro­že­no nji­ho­vo re­pro­duk­tiv­no zdra­vlje i to su naj­če­šće po­sle­di­ce dječ­jih ugo­vo­re­nih bra­ko­va. One po­sta­ju de­pre­siv­ne, a naj­go­re je što one taj obra­zac po­na­ša­nja pre­no­se ka­sni­je i na svo­je kćer­ke – is­ti­če De­li­ja.
Na pi­ta­nje ko­li­ka je naj­ve­ća raz­li­ka u go­di­na­ma bi­la pri­li­kom za­klju­če­nja ne­kog ugo­vo­re­nog bra­ka, De­li­ja ka­že da je u pi­ta­nju dis­ba­lans od 20 go­di­na.
– Raz­li­ka u go­di­na­ma je od če­ti­ri go­di­ne pa na da­lje. Naj­ve­ća raz­li­ka ko­ja je za­bi­lje­že­na je­ste 20 go­di­na, dje­voj­či­ca je ima­la 16 go­di­na, a njen muž 36 – ob­ja­šnja­va De­li­ja.
Na­gla­ša­va da od 2012. go­di­ne u kon­ti­nui­te­tu ostva­ru­ju do­bru sa­rad­nju sa po­li­ci­jom, pri­je sve­ga u Nik­ši­ću.
– Sa­rad­nja sa dru­gim in­sti­tu­ci­ja­ma je zna­čaj­no una­pri­je­đe­na po­sled­njih go­di­na. Me­đu­tim, naj­ve­ći pro­blem na ko­ji na­i­la­zi­mo u rje­ša­va­nju dje­č­jih ugo­vo­re­nih bra­ko­va je­ste za­ko­no­dav­ni okvir ko­ji ne pre­po­zna­je stvar­ne mo­guć­no­sti za ka­žnja­va­nje iz­vr­ši­la­ca ovih kri­vič­nih dje­la. Uči­njen je iz­vje­sni na­pre­dak u iz­mje­na­ma Kri­vič­nog za­ko­ni­ka, ali to ni­je do­volj­no. Na­ve­de­ni slu­ča­je­vi naj­če­šće se za­vr­ša­va­ju opo­me­nom, u od­re­đe­nim si­tu­a­ci­ja­ma sa­mo mje­rom iz obla­sti Po­ro­dič­nog za­ko­na „Vr­še­nje nad­zo­ra nad ro­di­telj­skim pra­vom” i dje­voj­či­ce se vra­ća­ju u po­ro­di­ce iz ko­jih su uda­te ili kod po­či­ni­o­ca ta­kvog dje­la. Dr­ža­va tre­ba da ulo­ži vi­še na­po­ra za iz­mje­nu za­kon­skog okvi­ra, kroz iz­mje­nu i do­pu­nu po­sto­je­ćeg za­ko­no­dav­stva, ka­ko bi se ro­di­te­lji i sva dru­ga li­ca ko­ja ugo­va­ra­ju bra­ko­ve dje­voj­či­ca­ma mo­gli ka­žnja­va­ti za po­či­nje­na dje­la – oci­je­ni­la je De­li­ja.
Na­vo­di da je ne­dav­no za­bi­lje­žen još je­dan slu­čaj u Cr­noj Go­ri ko­ji je pred nad­le­žnim slu­žba­ma, a to je sum­nja u ugo­vo­ren brak za ko­ji se pret­po­sta­vlja da je do­šlo do ugo­vo­re­ne vje­rid­be ma­lo­ljet­ne dje­voj­či­ce, za ko­ji nad­le­žni or­ga­ni ni­je­su mo­gli da pre­du­zmu mje­re jer se ra­di sa­mo o vje­rid­bi, a za­kon slu­čaj ne pre­po­zna­je kao ugo­vo­ren brak.
– Sa­mi čin vje­rid­be ili bi­lo kog obe­ća­nja u do­bu dje­tinj­stva ugro­ža­va sva nje­na dječ­ja i ljud­ska pra­va, jer joj se ogra­ni­ča­va pra­vo na slo­bod­no kre­ta­nje, vr­lo če­sto i na obra­zo­va­nje, ta­ko što dje­voj­či­ca mo­ra bi­ti stal­no uz ne­či­ju prat­nju, ra­di ču­va­nja kul­ta ne­vi­no­sti, sve dok ne na­pu­ni 16 go­di­na i žr­tva bu­de uda­ta. Na osno­vu na­šeg is­ku­stva, od­no­sno do­sa­da­šnjeg ra­da, do sa­da ni­je­smo ima­li ade­kvat­ne pro­cje­ne nad­le­žnih slu­žbi, da li su te dje­voj­či­ce spo­sob­ne za ula­zak u brak, na­kon na­vr­še­ne 16 go­di­ne i po­red sa­gla­sno­sti sa­me dje­ce i nji­ho­vih ro­di­te­lja – is­ti­če De­li­ja.
M.S.


Ka­žnja­va­ti po­či­ni­o­ce

Fa­na De­li­ja kao vo­de­ći pro­blem Rom­ki­nja iz­dva­ja to što one i da­lje ula­ze u brač­nu za­jed­ni­cu ma­lo­ljet­ne.
– Zbog to­ga im je us­kra­će­no pra­vo na obra­zo­va­nje. Ta­ko­đe, ni­je­su eko­nom­ski sa­mo­stal­ne zbog če­ga po­sta­ju za­vi­sne od mu­ških čla­no­va po­ro­di­ce. Sma­tra­mo da se stro­go mo­ra pri­mje­nji­va­ti Za­kon o osnov­nom obra­zo­va­nju i da se mo­ra ra­di­ti na pro­na­la­že­nju za­kon­skih me­ha­ni­za­ma za rje­ša­va­nje slu­ča­je­va i ka­žnja­va­nje po­či­ni­la­ca – za­klju­ču­je De­li­ja.