N
a li­sti če­ka­nja za smje­štaj u Do­mu za sta­re u Ri­snu tre­nut­no se na­la­zi oko 40 li­ca, dok u toj usta­no­vi tre­nut­no bo­ra­vi 280 šti­će­ni­ka, sa­op­štio je za „Dan” di­rek­tor Zo­ran Vu­ki­će­vić. On sma­tra da je Cr­noj Go­ri neo­p­hod­no otva­ra­nje do­mo­va za sta­re pri­je sve­ga u Pod­go­ri­ci, gra­du sa naj­vi­še sta­nov­ni­ka. Ta­ko­đe, Vu­ki­će­vić is­ti­če da je po­treb­no raz­vi­ja­nje kuć­nih ser­vi­sa za sta­re ka­ko oni ne bi mo­ra­li da bu­du smje­šte­ni u in­sti­tu­ci­je.
– Na­še sta­nov­ni­štvo sta­ri i to je či­nje­ni­ca, a i lju­di du­že ži­ve pa je po­treb­no ra­di­ti na po­bolj­ša­nju ser­vi­sa za tu po­pu­la­ci­ju. Dom je­ste jed­no od rje­še­nja, ali sma­tram da bi mno­go bo­lje bi­lo raz­vi­ja­ti si­ste­me po­mo­ći sta­ri­ma kod ku­će, a te uslu­ge mo­gu da pru­ža­ju cr­kve­ne or­ga­ni­za­ci­je, NVO, pa i fir­me ko­je u to­me mo­žda vi­de bi­znis – ob­ja­šnja­va Vu­ki­će­vić.
Sta­ti­sti­ka do­ma­ćih i me­đu­na­rod­nih or­ga­ni­za­ci­ja po­ka­zu­je da cr­no­gor­sko dru­štvo ubr­za­no sta­ri, zbog če­ga je neo­p­hod­na bo­lja bri­ga o toj po­pu­la­ci­ji, stva­ra­nje bo­ljih ma­te­ri­jal­nih uslo­va, kao i zdrav­stve­ne i so­ci­jal­ne za­šti­te. Pre­ma po­pi­su od 1921. go­di­ne u Cr­noj Go­ri je bi­lo sve­ga 18.791 oso­ba ili šest od­sto sta­ri­jih od 65 go­di­na. Broj sta­rih iz go­di­ne u go­di­nu je ra­stao, pa je 1991. go­di­ne bi­lo 50.603 pri­pad­ni­ka tre­će do­bi, od­no­sno 8,23 od­sto, dok je na po­pi­su 2011. re­gi­stro­va­no 113.465 sta­rih li­ca ili 18,3 od­sto. Pro­cje­nju­je se da će do 2050. go­di­ne u Cr­noj Go­ri bi­ti pre­ko 150.000 sta­ri­jih od 65 go­di­na.
Vu­ki­će­vić ka­že da je u Do­mu za sta­re u Ri­snu tre­nut­no smje­šte­no 280 ko­ri­sni­ka na odje­lje­nji­ma psi­ho­ge­ri­ja­tri­je, ge­ri­ja­tri­je, pa­li­ja­tiv­ne nje­ge, kao i na apart­man­skom smje­šta­ju. On is­ti­če da u do­mu uvi­jek ima­ju po pet ili šest kre­ve­ta ko­ji su slo­bod­ni i slu­že za ur­gent­ne pri­je­me.
– Pra­vil­ni­kom je pro­pi­sa­no da mo­ra­mo ima­ti tih ne­ko­li­ko kre­ve­ta slo­bod­nih u slu­ča­ju da ne­kog tre­ba hit­no smje­sti­ti. Tih ur­gent­nih smje­šta­ja je naj­vi­še u zim­skim mje­se­ci­ma, i u tim slu­ča­je­vi­ma ima­mo raz­li­či­tu kom­bi­na­ci­ju fak­to­ra zbog ko­jih ne­ko mo­ra da do­đe, a obič­no su to pro­ble­mi zdrav­stve­ne, so­ci­jal­ne i eko­nom­ske pri­ro­de – ka­že Vu­ki­će­vić.
Li­sta če­ka­nja, ka­ko po­ja­šnja­va, obič­no bro­ji od 30 do 40 oso­ba, a ona je sma­nje­na od ka­da je otvo­ren Dom za sta­re u Bi­je­lom Po­lju.
– Ma­la smo dr­ža­va pa se sve la­ko sa­zna. Na pri­mjer, ka­da ka­žem da po­sto­ji li­sta če­ka­nja, obič­no me onaj ko ho­će ne­kog da smje­sti pi­ta ka­ko to ka­da sam ja čuo da ima slo­bo­dan kre­vet. Tač­no je da ima, ali ne svo­di se sve na ci­fre. Ne mo­že­mo mi čo­vje­ka sa te­škom de­men­ci­jom ili ne­po­kre­nog da sta­vi­mo sa lju­di­ma ko­ji su u apart­ma­ni­ma i ko­ji se sa­mi kre­ću, vo­ze auto, pi­šu, ne­što ra­de... Ni­je sve igra ci­fa­ra ne­go i okol­no­sti – po­ja­šnja­va Vu­ki­će­vić.
Do­da­je da ne­ka­da lju­di te­ško pri­hva­ta­ju da do­đu u dom.
– Čo­vje­ku je naj­go­re ka­da ne­ma mo­guć­nost iz­bo­ra i ka­da ne­što mo­ra. Mi smo na Bal­ka­nu ge­ne­ral­no sklo­ni da ne­kom dru­gom go­vo­ri­mo ka­ko će mu bi­ti „pre­li­je­po” i „pre­do­bro” ako ode ne­gdje, evo na pri­mjer u Dom za sta­re u Ri­snu. Ka­žu ta­mo je mo­re i bi­će mu su­per. Evo ja lič­no sam ov­dje 20 go­di­na i ni­šta po­seb­no ne vi­dim u mo­ru, pa ta­ko i ne­kim sta­ri­ma isto to mo­re mo­žda ni­šta ne zna­či. Naj­ljep­še je ka­da se sta­rost pro­vo­di kod ku­će – uvje­ra­va Vu­ki­će­vić.
On is­ti­če da je za sta­re tra­u­ma­tič­no ka­da iz­gu­be brač­nog dru­ga, a to po­seb­no te­ško pa­da mu­škar­ci­ma.
– Pro­mje­na mje­sta bo­rav­ka u sta­ro­sti, ta­ko­đe, vi­so­ko je na lje­stvi­ci tra­u­ma. Ka­da sa­sta­vi­te tra­u­me ko­je se od­no­se na gu­bi­tak part­ne­ra i pre­mje­štaj, to bu­de ja­ko te­ško. De­ša­va­lo se da nam čla­no­vi po­ro­di­ce do­ve­du ko­ri­sni­ka i tra­že od nas da kri­je­mo ka­kva smo mi in­sti­tu­ci­ja. Ipak, mi ima­mo jed­nu iz­ja­vu ko­jom no­vi ko­ri­snik pri­sta­je da bu­de kod nas i tu se ja­sno ka­že da smo mi dom za sta­re, ne bol­ni­ca ili ne­ko od­ma­ra­li­šte. Jed­no­stav­no že­li­mo to da na­gla­si­mo jer se vo­di­mo sta­rom lo­gi­kom da je sra­mo­ta sla­ga­ti bi­lo ko­ga, a po­seb­no sta­ru oso­bu, što se da­nas iz­gle­da mi­je­nja jer ne­ki lju­di mi­sle da je u re­du ob­ma­nu­ti ne­kog ko je star – za­klju­ču­je Vu­ki­će­vić.
M.S.


U Bi­je­lom Po­lju slo­bod­no 50 kre­ve­ta

U Mi­ni­star­stvu ra­da i so­ci­jal­nog sta­ra­nja za „Dan” su ka­za­li da je u Do­mu sta­rih u Bi­je­lom Po­lju slo­bod­no 50 mje­sta, te da sta­ri ko­ji že­le da odu u ta­kvu in­sti­tu­ci­ju uglav­nom sa­mi bi­ra­ju gdje će. U tom re­so­ru na­vo­de da je Gav­ni grad Pod­go­ri­ca nad­le­žan za iz­grad­nju do­ma za sta­re jer je to nji­hov pro­je­kat.
Iz Glav­nog gra­da ra­ni­je je na­ja­vlje­no da će dom sta­rih u Pod­go­ri­ci umje­sto u Do­njoj Go­ri­ci gra­di­ti na Sta­rom aero­dro­mu. Pod­go­ri­ca je grad sa naj­vi­še sta­nov­ni­ka u dr­ža­vi, a sa­mim tim ima i naj­vi­še pri­pad­ni­ka tre­će ži­vot­ne do­bi, ali još ne­ma usta­no­vu za nji­hov smje­štaj. Do­mo­vi sta­rih u dr­žav­nom vla­sni­štvu po­sto­je u Ri­snu i Bi­je­lom Po­lju. Osim Pod­go­ri­ce, dom za sta­re do­bi­će i Plje­vlja.


Pri­ma­ju i žr­tve na­si­lja

Vu­ki­će­vić ka­že da su la­ni ima­li dvo­je lju­di smje­šte­nih u do­mu zbog na­si­lja u po­ro­di­ci.
– Ipak, ne­ka­da lju­di do­đu i tek se ka­sni­je sa­zna da su bi­li mal­tre­ti­ra­ni u po­ro­di­ci, ka­da se ma­lo oslo­bo­de i poč­nu da pri­ča­ju. Sta­ri ja­ko te­ško go­vo­re o na­si­lju jer sma­tra­ju da je to nji­ho­va sra­mo­ta, pa on­da i ću­te. Mi smo pro­šle go­di­ne ima­li dva slu­ča­ja gdje su smje­šte­na li­ca ko­ja su tr­pje­la na­si­lje i za­to su hit­no pri­mlje­ni – ob­ja­šnja­va Vu­ki­će­vić.