Umje­sto si­ste­ma jav­ne ra­svje­te ko­ji nu­di be­o­grad­ska fir­ma Elek­tor ener­dži cr­no­gor­skim op­šti­na­ma ra­di ušte­de stru­je, lo­kal­ne upra­ve tro­še na si­stem ulič­nih svje­tilj­ki mi­li­o­ne, dok op­šti­ne pli­va­ju u du­go­vi­ma. Pred­stav­nik kom­pa­ni­je Elek­tro ener­dži za Cr­nu Go­ru Zo­ran Mi­ško­vić ob­ja­šnja­va da ta kom­pa­ni­ja ima ser­ti­fi­kat za tr­ži­šte Evrop­ske uni­je kao i da su ura­di­li pi­lot pro­je­kat za se­dam op­šti­na.
– Na si­stem, ako u si­ste­mu jav­ne ra­svje­te po­sto­je već ži­vi­ne si­ja­li­ce, ko­je su naj­ve­ći po­tro­ša­či, one se moraju zamijeniti natrijumskim pa se po­sta­vlja re­gu­la­tor i on mo­že da po­kri­va 190 stu­bo­va si­ja­li­ca i pri­tom se po­sti­že ušte­da oko 70 od­sto. Uko­li­ko već po­sto­je na­tri­jum si­ja­li­ce plus naš re­gu­la­tor ušte­da je od 35 do 40 od­sto – re­kao je Mi­ško­vić.
On je na­gla­sio da pri­mje­na cen­tra­li­zo­va­nog si­ste­ma za ušte­du elek­trič­ne ener­gi­je, ko­ji je teh­nič­ki i eko­nom­ski naj­po­volj­ni­ji, pod­ra­zu­mi­je­va da se u sva­ki iz­vod jav­nog osvje­tlje­nja in­sta­li­ra ure­đaj ko­ji vr­ši re­gu­la­ci­ju svje­tlo­snog fluk­sa i ti­me obez­bje­đu­je ušte­du elek­trič­ne ener­gi­je i to ka­ko u re­du­ko­va­nom ta­ko i u nor­mal­nom re­ži­mu jav­nog osvje­tlje­nja.
– Za­jed­no sa ugrad­njom ure­đa­ja za cen­tral­nu kon­ti­nu­al­nu re­gu­la­ci­ju svje­tlo­snog fluk­sa u isti or­man će se ugra­di­ti no­va ko­mand­na opre­ma, i to – uklop­ni sat, kon­tak­tor, iz­la­zni osi­gu­ra­či, gre­be­na­sti pre­ki­dač, či­me će se ko­man­do­va­nje jav­nim osvje­tlje­njem iz­mje­sti­ti iz tra­fo­sta­ni­ca lo­kal­nog di­stri­bu­te­ra elek­trič­ne ener­gi­je, dok mje­re­nje elek­tič­ne ener­gi­je osta­je u tra­fo­sta­ni­ci.
Ta­kav ure­đaj mo­že bi­ti mo­no­fa­zni, dvo­fa­zni ili tro­fa­zni, što za­vi­si od ti­po­lo­gi­je mre­že i in­sta­li­sa­ne sna­ge a ko­ri­ste se si­ste­mi sa elek­tron­skim prin­ci­pom ra­da – is­ta­kao je Mi­ško­vić.
Uko­li­ko ana­li­zi­ra­mo dvo­fa­zni ure­đaj za ušte­du elek­trič­ne ener­gi­je, nje­go­va sna­ga iz­no­si 20 ki­lo­va­ta, od­no­sno 160, na­gla­sio je on.
– Na sna­gu sa­me svje­tilj­ke na­tri­ju­ma od 70 va­ti se do­da­je još 20 od­sto za pre­spoj­ne ure­đa­je i gu­bit­ke u mre­ži sa ko­ji­ma se ra­ču­na po­tro­šnja. Na osno­vu po­da­ta­ka o sna­zi ure­đa­ja za ušte­du elek­tič­ne ener­gi­je i na osno­vu sna­ge na­tri­ju­mo­ve svje­tilj­ke do­la­zi­mo do po­da­tka da je­dan ure­đaj za ušte­du elek­trič­ne ener­gi­je mo­že da na­pa­ja 190 sve­tilj­ki od 70 va­ti. Ci­je­na dvo­fa­znog ure­đa­ja za ušte­du elek­trič­ne ener­gi­je iz­no­si pet hi­lja­da eura, dok ci­je­na jed­ne svje­tilj­ke sa ugrad­nom iz­no­si 115 eura, što zna­či da bi ukup­na in­ve­sti­ci­ja iz­no­si­la 26,8 hi­lja­da eura. Sa dru­ge stra­ne, uko­li­ko bi umje­sto na­tri­ju­mo­vih svje­tilj­ki ugra­di­li LED ra­svje­tu, a ci­je­na jed­ne LED svje­tilj­ke u Cr­noj Go­ri iz­no­si iz­me­đu 350 i 380 eura, ukup­na in­ve­sti­ci­ja za 190 svje­tilj­ki bi iz­no­si­la iz­me­đu 66,6 i 77,2 hi­lja­de eura. Tu se do­la­zi do za­ključ­ka da je ugrad­nja na­tri­ju­mo­vih svje­tilj­ki od 70 va­ti sa ure­đa­jem za ušte­du elek­trič­ne ener­gi­je u od­no­su na LED ra­svje­tu dra­stič­no jef­ti­ni­ja jer se ostva­ru­je ušte­da iz­me­đu 39,6 i 45,3 hi­lja­de eura sa­mo za jed­no mjer­no mje­sto jav­ne ra­svje­te – ob­ja­snio je Mi­ško­vić.
Mi­ško­vić je ka­zao da bi nji­hov si­stem na pri­mjer za op­šti­nu Her­ceg No­vi ko­štao 700 hi­lja­da eura.
– Umje­sto to­ga oni su za 2,9 mi­li­o­na eura na­ba­vi­li LED svje­tilj­ke a po­la od njih ne ra­di jer ne mo­gu da se na­ba­ve re­zer­vni dje­lo­vi. Ta­ko­đe, Ko­mu­nal­nim uslu­ga­ma iz Pod­go­ri­ce smo pro­da­li 29 re­gu­la­to­ra za 250 hi­lja­da eura, a nji­ma se ubr­zo po­kva­ri­lo 25 re­gu­la­to­ra jer su umje­sto da na je­dan pri­ka­če 190 si­ja­li­ca ka­či­li pre­ko 300. Mi smo im po­pra­vi­li dva i oni ni­je­su htje­li vi­še, jer na­vod­no ni­je­su ima­li nov­ca, ali su on­da ubr­zo na­kon to­ga da­li šest mi­li­o­na eura za LED svje­tilj­ke – na­gla­sio je Mi­ško­vić.
On je ka­zao da zna­čaj­nu apli­ka­tiv­nu pred­nost ure­đa­ja za cen­tral­nu kon­ti­nu­al­nu re­gu­la­ci­ju svje­tlo­snog fluk­sa u jav­nom osvje­tlje­nju u od­no­su na osta­le do­stup­ne ure­đa­je i si­ste­me iste ili slič­ne na­mje­ne pred­sta­vlja činjenica da pr­vi mo­gu da ra­de sa svim re­le­vant­nim ti­po­vi­ma iz­vo­ra svje­tlo­sti i nji­ho­vim kom­bi­na­ci­ja­ma.B.Ma.


Ušte­da i do 33 od­sto

Stu­di­ja iz­vo­dlji­vo­sti ko­ja tre­ti­ra mo­guć­nost ušte­de elek­trič­ne ener­gi­je u jav­nom osvje­tlje­nju pri­mje­nom ure­đa­ja za cen­tral­nu kon­ti­nu­al­nu re­gu­la­ci­ju svje­tlo­snog fluk­sa kao osnov­ni ula­zni pa­ra­me­tar ko­ri­sti in­sta­li­sa­ne sna­ge jav­nog osvje­tlje­nja pri tras­for­ma­tor­skoj sta­ni­ci. Na osno­vu tih po­da­ta­ka, pro­ci­je­nje­ne pro­sječ­ne ušte­de elek­trič­ne ener­gi­je od 33 od­sto i ci­je­ne elek­trič­ne ener­gi­je iz­vr­še­na je pro­cje­na is­pla­ti­vo­sti ugrad­nje cen­tra­li­zo­va­nog si­ste­ma za ušte­du elek­trič­ne ener­gi­je u jav­nom osvje­tlje­nju kroz od­re­đi­va­nje pe­ri­o­da ot­pla­te ulo­že­nih sred­sta­va či­ju okvir­nu vri­jed­nost stu­di­ja ta­ko­đe od­re­đu­je.