Ljer­mon­tov je 1830. go­di­ne na­pi­sao i pje­smu „Pr­va lju­bav”. Ali, mo­žda je on ti­me htio da po­kre­ne svo­ja osje­ća­nja.
U dje­tinj­stvu mom mu­ke lju­ba­vi stra­sne/ Po­čeo sam shva­ta­ti du­šom ne­mir­nom./ Na le­ža­ju me­kom če­sto u mra­ku noć­nom,/ Uz svje­tlost tre­pe­ra­vu kan­di­la sve­tog,/ Ma­štom i pred­o­sje­ća­njem muč­nim/ Pre­pu­štao sam pa­met ma­šti ne­po­bje­di­voj,/ Vi­de­ći žen­ski lik hla­dan kao led,/ I po­gled što u gru­di­ma mo­jim ži­vi,/ Kao sa­vjest du­šu od pre­stu­pa ču­va,/ Trag je­din­stve­nih dje­čač­kih sno­va,/ Vo­lio sam čud­nu dje­vu, ko što ni­kad vi­še/ Od ta­da ni­je­sam mo­gao vo­lje­ti.
Ka­sni­je, kad je pje­snik po­stao ču­ven, na­šle su se pre­ten­dent­ki­nje na ulo­gu te de­ve­to­go­di­šnje dje­voj­či­ce. Emi­li­ja Ver­zi­li­na, uda­ta Šan-Gi­rej, tek u vi­je­me ljer­mon­tov­ske po­smrt­ne sla­ve, 1860. go­di­ne, smje­lo je upo­re­đi­va­la se­be sa tom dje­voj­či­com. Nje­na kćer­ka se sje­ća: „To je bi­la mo­ja maj­ka, ona se sje­ća ka­ko je ba­ba od­la­zi­la u ku­ću Ha­stra­to­vih i vo­di­la nju da se igra sa dje­voj­či­ca­ma, a dje­čak bri­net je ula­zio u so­bu, zbu­nji­vao se, iz­la­zio i opet ula­zio. Dje­voj­či­ce su ga na­zi­va­le Mi­šel...” Uop­šte uzev, ta Emi­li­ja San-Gi­rej ni­je osta­vi­la naj­bo­lji trag u ži­vo­tu pje­sni­ka, i nje­go­vom dvo­bo­ju, ta­ko da bi se mo­gla uz­dr­ža­ti u iz­mi­šlja­nju baj­ki. Ali, da li je u to­me pro­blem?
Mi­ha­il Ljer­mon­tov je pi­sao i o to­me ka­ko se za­lju­bio dru­gi put, kad je bio u go­sti­ma kod oca na ima­nju Kro­po­to­vo. I opet je to bi­la, vi­še od sve­ga lju­bav pre­ma svo­jim dječ­jim uspo­me­na­ma: „na­po­mi­nja­nje to­ga što se do­ga­đa­lo u Je­fre­mov­skom se­lu 1827. go­di­ne, gdje sam se dru­gi put za­lju­bio sa dva­na­est go­di­na – i da­nas vo­lim.”
Ka­da u mra­ku noć­nom, dok su mi otvo­re­ne oči,
Bez ci­lja lu­ta ukor pro­te­klih da­na mo­jih,
Ka­da me ne­ho­tič­no zo­vu sje­ća­nja i ja se
Ne­ka­kvom te­škom pre­da­jem sje­ća­nju.
O, ka­ko od­jed­nom ti­je­sne po­sta­ju mo­je gru­di
I sjen­ke, i svje­do­ke lju­ba­vi!... Vo­lim!...
Ne­pre­sta­no po­na­vljam. Mu­čim se stal­no,
I la­žni lik dje­ve svje­tlu­ca pre­da mnom.
I ka­sni­je u Mo­skvi, za vri­je­me uče­nja i ži­vo­ta u in­ter­na­tu, po­no­vo se po­ja­vlju­ju ma­šta­nja, i opet dje­či­ja: „Go­di­ne 1830. (me­ni je ta­da bi­lo pet­na­est), ja sam jed­nom (pri­je tri go­di­ne) jed­noj dje­voj­či­ci, ko­joj je bi­lo se­dam­na­est go­di­na, i ko­ju sam bez­na­de­žno vo­lio, ukrao bi­ser­nu pla­vu tra­ku, ko­ju i sa­da ču­vam. Ko ho­će da sa­zna ime te dje­voj­ke, ne­ka pi­ta mo­ju se­stru od stri­ca. Ka­ko sam bio glup!...
Na­vi­ka da sku­plja i ču­va ma­le dje­vo­jač­ke in­tim­ne stvar­či­ce tra­ja­la je kod pje­sni­ka do kra­ja ži­vo­ta. Po­zna­to nam je da je u dže­pu, u dvo­bo­ju po­gi­nu­log Ljer­mon­to­va, na­đen su­ve­nir Ka­ti­ce Bi­ho­vec: tra­ka ko­ja je bi­la sva u Ljer­mon­to­vlje­voj kr­vi.
U Mo­skvi, mal­te­ne jed­na­ko sa po­e­zi­jom, a po­ne­kad i po­ti­sku­ju­ći po­e­zi­ju, nje­go­vo sr­ce se ba­vi­lo že­na­ma. On je u svim svo­jim za­ba­vlja­nji­ma bio iskren, ali kao i ra­ni­je, vi­še je vo­lio sa­mu lju­bav pre­ma iza­bra­ni­ca­ma, ne­go sa­me iza­bra­ni­ce. Otvo­re­no se pla­šio uza­jam­ne lju­ba­vi, od­go­vor­nog osje­ća­nja. Sa jed­ne stra­ne, on je bio otvo­re­ni fan­ta­zer, ali su nje­go­ve se­dam­na­e­sto­go­di­šnje pri­ja­te­lji­ce gle­da­le na nje­ga kao na pa­ža i la­kr­di­ja­ša, za­u­ze­tog po­slo­vi­ma, i na­la­zi­le so­lid­ni­je mu­škar­ce za uda­ju.
Ubr­zo se Ljer­mon­tov i za­u­vi­jek smi­rio, jer je shva­tio da „za­hval­nih” že­na ne­ma, da su ri­je­či „že­na” i „pre­va­ra” si­no­ni­mi. I tru­dio se da im ne po­kla­nja ozbilj­nu pa­žnju. Ka­ko je ka­sni­je u Sankt Pe­ter­bur­gu, na­kon raz­go­vo­ra sa njim, pi­sao Vi­sa­ri­on Bje­lin­ski u pi­smu Bot­ki­nu: „On je jed­ne že­ne gr­dio zbog to­ga što se da­ju, a dru­ge za­to što se ne da­ju... Za nje­ga su, u da­tom mo­men­tu, „že­na” i „da­va­ti se” jed­no te isto. Mu­škar­ce on, ta­ko­đe, pre­zi­re, ali ne­ke že­ne vo­li, u ži­vo­tu sa­mo njih vi­di...”
(Na­sta­vi­će se)