Priredio dr Radomir Prelević
Jedan od najstarijih zapisa o bratstvima plemena Bratonožići sačinio je Luka Vešković 13. jula 1894. godine na katunu Turjak na Komovima. Pisan je brzopisnom ćirilicom, čitko, mastilom, na četiri lista formata A4. Zapis počinje izlaganjem predanja o rodonačelniku Bratonožića, a nastavlja se osnovnim podacima o pojedinim bratstvima i broju domova koji ih čine. Na poslednjoj stranici, poslije opisnog dijela, dat je i šematski prikaz bratonoških bratstava u obliku tabele.
Taj dragocjeni zapis nastao je na inicijativu dr Valtazara Bogišića, koji je u to vrijeme bio ministar pravde Knjaževine Crne Gore. Pošto je tokom 1873. godine, a zatim i u vrijeme u kome je bio ministar pravde (1894–1898), radio na otkrivanju i sistematizovanju crnogorskih pravnih običaja, što mu je poslužilo kao osnova za izradu znamenitog Opšteg imovinskog zakonika za Knjaževinu Crnu Goru od 1888. godine, dr Bogišić je želio da prikupi građu za proučavanje crnogorskih bratstava. Za ostvarenje te namjere iskoristio je i svoje putovanje preduzeto početkom jula 1894. godine radi vršenja inspekcije rada sudova. Sa Cetinja je, preko Rijeke Crnojevića i Lješanske nahije, stigao u Podgoricu 4. jula, a zatim je preko Kuča nastavio put za Andrijevicu. U Podgorici se sastao sa okružnim kapetanom grada Podgorice Jovanom Lazovićem i zatražio od njega da mu obezbijedi odgovarajući opis svih bratstava u njegovoj kapetaniji.
Revnosni kapetan Lazović je bez odlaganja obavezao na izvršenje toga zadatka učene i odgovorne ljude u svojoj kapetaniji, za koje je bio uvjeren da znaju narodnu tradiciju. Bili su to učitelji, sveštenici, državni službenici...i svi oni su ispunili obavezu u tom istom mjesecu julu 1894. godine, a među njima i Luka Vešković u odnosu na Bratonožiće. Tako su nastali dragocjeni zapisi, ili kako ih njihovi autori zovu „izvještaji”: „O Kučima”, „Rodoslovlje pravoslavnih domova u Podgorici”, „Rodoslovlje muhamedanskih domova u Podgorici”, „Bratstva u Zeti” i „Predanje o Bratonoškom plemenu”. Po prijemu navedenih „izvještaja”, okružni kapetan Lazović ih je uručio dr Bogišiću, a ovaj ih je sačuvao do svoje smrti, ali nije stigao da ih objavi. Zahvaljujući velikoj pažnji koju je grad Cavtat posvetio trajnom očuvanju zaostavštine svog proslavljenog sina dr Valtazara Bogišića, zajedno sa njegovom sestrom Marijom Bogišić Pohl i Jugoslovenskom akademijom znanosti i umjetnosti, ovi zapisi su sačuvani u Bogišićevom naučnom arhivu u Cavtatu u kutiji broj XVI, 10.
Naprijed pomenuti zapisi, osim „Predanja o Bratonoškom plemenu”, objavljeni su 2016. godine u našoj knjizi „Zapisi o Kučima u Bogišićevom naučnom arhivu u Cavtatu”. „Predanje o Bratonoškom plemenu”, pak, tamo nije moglo biti zastupljeno zbog tematske zasebnosti, tako da se ovdje objavljuje prvi put kao dragocjen istorijski prilog ili ogranak crnogorske istorije.
U tekst Luke Veškovića nijesmo unosili ispravke jer nalazimo da je sasvim razumljiv savremenom čitaocu i pored određenih arhaičnih oblika u pisanju pojedinih riječi, a posebno zato da se očuva izvanredna retorička autentičnost pisca.
U monografiji „Bratonožići kroz istoriju”, autora prof.dr Milorada Mila Markovića, na str. 286, o Luki Vešoviću zapisano je sledeće: „Nikola Radojev, stotinaš, imao je sinove Luku, Nova, Velja i Tomicu. Luka, oficir Crnogorske vojske, završio je oficirsku školu u Nikšiću. Bio je komandir Pelevske čete, ugledni i viđeni čovjek, o čemu govori i podatak da je imao i preko stotinu kumstava. Odselio je 1904.godine u Srbiju, u Debeli Lug kod Prokuplja. Luka je imao četiri sina...” i nastavlja se dalje sa informacijama o njegovom potomstvu.
U nastavku slijedi originalni tekst Luke Veškovića.
(NASTAVIĆE SE)
)){kind=small}
