Dje­lo pod na­zi­vom ,,Član­ci, ras­pra­ve, stu­di­je” (iz­bor iz ča­so­pi­sa i auto­ro­vih ru­ko­pi­sa) Jo­va­na Pe­ra Jo­va­no­vi­ća, pro­fe­so­ra i iz­da­va­ča, ugle­da­lo je svje­tlost da­na u auto­ro­voj 107. go­di­ni. U iz­da­nju ,,Gla­sa Tre­bi­nja” ovo dje­lo na sko­ro 300 stra­na do­no­si sa­mo je­dan dio od 220 na­pi­sa­nih ra­do­va Jo­va­na Jo­va­no­vi­ća, sa­da sto­o­smo­go­di­šnja­ka ko­ji i da­lje vri­jed­no pi­še i stva­ra. Knji­ga je ob­ja­vlje­na 2014. go­di­ne u Tre­bi­nju, a iz­bor tek­sto­va je pri­re­dio Ne­djelj­ko Ma­rić.
,,Ro­đen je 1906. go­di­ne u po­ve­ćem brat­stvu Jo­va­no­vi­ća u se­lu Bi­će­li­ći­ma, kod Ba­ra, u Cr­noj Go­ri. Ško­lo­vao se na Ce­ti­nju i Be­o­gra­du, gdje je za­vr­šio ru­ski je­zik i knji­žev­nost na Bo­go­slov­skom fa­kul­te­tu. Pr­vi je iz po­ro­di­ce Jo­va­no­vić ko­ji je ste­kao uni­ver­zi­tet­sku di­plo­mu, pr­vi je ko­ji se ba­vio is­tra­ži­vač­kim ra­dom u toj po­ro­di­ci i tre­ći put, pr­vi ko­ji ži­vi du­že od jed­nog vi­je­ka”, pi­še o dje­lu i auto­ru prof. dr Mar­ko Vu­ko­vić. Do­da­je da je Jo­va­no­vić do Dru­gog svjet­skog ra­ta ra­dio u Be­ra­na­ma i Ce­ti­nju, te da je u Pod­go­ri­ci ra­dio naj­te­že fi­zič­ke po­slo­ve na voj­nom aero­dro­mu za po­la ki­la hlje­ba, či­me je pre­hra­nji­vao se­be i su­pru­gu.
– In­ter­ni­ran je 1944. go­di­ne u Sa­ra­je­vo, gdje je do­če­kao oslo­bo­đe­nje. Ra­dio je u Dru­goj mu­škoj gim­na­zi­ji, a po­tom pre­mje­šten u Fo­ču u ni­žu gim­na­zi­ju. Po­sli­je kra­ćeg ra­da pre­mje­šten je u Plje­vlja. Tu je do­ži­vio pro­gon po­sli­je sla­be ocje­ne ko­ju je dao bra­tu pred­sjed­ni­ka sre­za. Op­tu­žen je da ni­po­da­šta­va uspje­he Na­rod­no­o­slo­bo­di­lač­ke bor­be i za­tvo­ren. Sud ga je oslo­bo­dio, ali tu ni­je bio kraj. Ka­žnjen je di­sci­plin­ski i ta­ko je ostao bez po­sla. Upu­ćen je po­no­vo u Fo­ču, ali je za­po­sle­nje če­kao vi­še mje­se­ci, ma­da gim­na­zi­ja ni­je ima­la ni jed­nog pro­fe­so­ra. Na­kon za­po­sle­nja, za go­di­nu da­na, 1949, po­stao je di­rek­tor Gim­na­zi­je. Za nje­go­vog di­rek­to­ro­va­nja Gim­na­zi­ja je pre­ra­sla u pu­nu re­al­nu gim­na­zi­ju i, pre­ma ocje­ni Pro­svjet­no-pe­da­go­škog za­vo­da BiH, bi­la je naj­u­red­ni­ja i naj­bo­lje vo­đe­na u Bo­sni – pi­še Vu­ko­vić, Jo­va­no­vi­ćev biv­ši uče­nik. Sje­ća se pro­fe­so­ra kao ja­ko ured­nog, od­go­vor­nog i ve­o­ma ko­rekt­nog. Po­tom je do­bio ot­kaz i pre­šao da ra­di u Uni­ver­zi­tet­skoj bi­bli­o­te­ci.
,,Na­sta­vio je pi­sa­ti i, eto, to či­ni pu­nih pe­de­set go­di­na. Za to vri­je­me je na­sta­lo pre­ko 220 ra­do­va iz če­ti­ri obla­sti. To su cr­no­gor­ski na­rod­ni obi­ča­ji pri sla­va­ma, svad­ba­ma, na­rod­nim sku­po­vi­ma i sl. dru­ga te­ma, nje­go­va po­seb­na lju­bav, bi­li su ru­sko-cr­no­gor­ski od­no­si. Pi­sao je o broj­nim hu­ma­ni­tar­nim or­ga­ni­za­ci­ja­ma, Cr­ve­nom kr­stu, ali i o po­je­din­ci­ma ko­ji su do­la­zi­li u Cr­nu Go­ru za vri­je­me su­ko­ba sa Tur­ci­ma po­lo­vi­nom 19. vi­je­ka”, za­pi­sao je Vu­ko­vić. On je do­dao da je Jo­va­no­vić na­pi­sao i naj­ve­ću bi­bli­o­gra­fi­ju o Pe­ru Sli­jep­če­vi­ću. Nje­mu je na­pi­sao i ne­kro­log po smr­ti. Po­seb­nu pa­žnju i lju­bav ga­jio je pre­ma Nje­go­šu či­ja je dje­la znao na­pa­met.
,,Ra­do­ve Jo­va­na P. Jo­va­no­vi­ća ob­ja­vi­la je Aka­de­mi­ja na­u­ka i umjet­no­sti Cr­ne Go­re, Aka­de­mi­ja na­u­ka i umjet­no­sti BiH, Ru­ska aka­de­mi­ja na­u­ka, ča­so­pi­si ,,Na­ša ško­la”, ,,No­va Ško­la”, i ,,Pro­svje­ta”. Nje­go­vi broj­ni ra­do­vi su ob­ja­vlje­ni u dnev­noj i ne­djelj­noj štam­pi. Vje­ro­vat­no, nje­go­vi broj­ni ra­do­vi ni­je­su ni pre­ži­vje­li rat. Ra­do­vi štam­pa­ni u ovoj knji­zi sa­mo su dio nje­go­vog opu­sa, vje­ro­vat­no ne naj­bo­lji. Ipak, na­dam se da pred­sta­vlja­ju zna­čaj­nu pu­bli­ka­ci­ju ka­kvih je sve ma­nje u na­še vri­je­me, jer ,,sve po­či­nje s na­ma”, pi­še Vu­ko­vić u pred­go­vo­ru.
A.ĆU­KO­VIĆ